بررسی شناختی ساخت معنای به گویانه از طریق فرایند منفی سازی در زبان فارسی

هدف این مقاله تبیین ساخت معنای به گویانه از طریق فرایند منفی سازی در چارچوب زبان شناسی شناختی است. مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که سازوکار شناختی منفی سازی به چه نحوی عمل می کند که باعث ساخت معنای به گویانه و به تبع آن انگیختگی ساختارهای زبانی به گویانه می شود. مقاله حاضر به روش توصیفی - تحلیلی به تبیین به گویی در زبان فارسی می پردازد. داده ها نیز به روش دستی اکثرا از منابع کتابخانه ای که شامل چند فرهنگ لغت زبان فارسی بود گردآوری شدند. در این پژوهش نشان داده می شود که فرایند شناختی منفی سازی توسط مفهوم ساز به طور ارادی بر روی محتوای مفهومی خوشایند اعمال می شود و به تبع آن محتوای مفهومی خوشایند فعال می شود و مورد توجه قرار می گیرد. براساس فرایند منفی سازی، مفهوم خوشایند نفی شده از طریق ساختارهای نفی صرفی و جمله ای در سطح زبانی نمود آوایی می یابد و از شدت توجه به مفهوم ناخوشایند که در سطح زبانی بازنمایی نشده است کاسته می شود. به علت بازنمایی مفهوم خوشایند انکار شده در سطح زبانی و براساس نوع الگوی توزیع توجه هدایت شده که در قالب صورت های زبانی نفی رمزگذاری شده است، گوینده سعی می کند قسمتی از منابع توجهی بر روی مفهوم خوشایند توزیع شود و از شدت توجه بر روی مفهوم ناخوشایند بکاهد. در واقع، گوینده به جای رمزگذاری مستقیم مفهوم ناخوشایند در سطح زبانی، از شیوه ای غیرمستقیم استفاده می کند و «مفهوم خوشایند نفی شده» را رمزگذاری می کند. در این ارجاع غیرمستقیم، شدت توجه کمتری به مفهوم ناخوشایند نسبت به زمانی که آن مفهوم مستقیما در زبان بازنمایی می شود اختصاص می یابد. بنابراین، ساختارهای زبانی نفی، مفاهیم را به گونه ای ساختاربندی می کنند که پنجره توجه بر روی جنبه های ناخوشایند موجودیت مورد نظر باز نمی شود و آنها را در کانون توجه قرار نمی دهد و از این طریق معنای به گویانه ساخته می شود. لازم به ذکر است که پژوهش حاضر، تاکیدی دوباره بر تعامل و همپوشانی زبان و دیگر توانایی های شناختی عام است.