بررسی «حقوق شهروندی» از منظر حضرت امام خمینی و بازتاب این حقوق در اشعار شاعران معاصر

شهروند برگردان واژه انگلیسی citizen و فرانسوی citoyen می باشد. این واژه از فرهنگ غرب وارد کشور ما شده، فرهنگ فارسی امروز اولین فرهنگی است که شهروند را تعریف کرده: کسی که اهل یک شهر یا کشور باشد و از حقوق متعلق به آن برخوردار شود.  پس از آغاز جنگ سرد حقوقدانان مبادرت به ایجاد نسل‌های مختلف حقوق نمودند: نسل اول همان حقوق مدنی و سیاسی است. در زمره حقوق مدنی می‌توان از حق حیات، منع شکنجه، امینت فردی، منع بازداشت خودسرانه، حق دادخواهی دفاع، حق داشتن شخصیت حقوقی، حق آزادی رفت و آمد، حق اقامت، حق آزادی بیان و عقیده سخن به میان آورد. از زمره حقوق سیاسی، حق رای، حق مشارکت در اداره عمومی کشور، حق انتخاب شدن و دستیابی به مناصب سیاسی است. نسل دوم عبارتست از حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، از جمله حق کار، حق تشکیل اتحادیه، حق بر آموزش و حق تامین اجتماعی که این حقوق در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز ذکر شده است. نسل سوم که همان حقوق برادری است که شامل حق بر توسعه، حق بر صلح و حق بر محیط زیست سالم می‌باشد. با نگاهی به قانون اساسی می‌توان چنین نتیجه گرفت که این حقوق در سرتاسر جهان و برای کلیه انسان‌ها یکسان و برابر است. چنانچه اغلب این حقوق شهروندی (استقلال، دفاع از سرزمین، رعایت و بسط عدالت، آزادی انسان از اسارت فقر و تهیدستی) را در دیدگاه و منظر امام خمینی و اغلب اشعار شاعران معاصر نیز می‌توان یافت. در این پژوهش با ارایه تعریفی از شهروندی و وضعیت آن، به بررسی حقوق شهروندی از منظر امام خمینی و میزان اعتقاد و پایبندی شاعران معاصر به این حقوق پرداخته می‌شود.