بررسی تطبیقی اندیشه ورزی سیاسی غزالی و ماکیاولی

هدف پژوهش حاضر بررسی و تبیین، سنجش و ارزیابی اندیشه ورزی سیاسی از منظر غزالی و ماکیاولی در حوزه حکمرانی و سیاست ورزی است. بنابراین، سوال اصلی پژوهش این است که اندیشه ورزی سیاسی پیرامون سیاست ورزی از نگاه غزالی و ماکیاولی واجد چه ویژگی ها و خصوصیاتی (تشابهات و تمایزات) است؟ در این راستا با نگاهی تطبیقی و رجوع به آرای این دو اندیشمند، و با بکارگیری روش توصیفی- تحلیلی عناصر و جلوه های آداب سیاست ورزی آنان مورد بررسی قرار گرفت. پژوهش بر این فرض استوار است که نقطه مشترک یا وجه تشابه سیاست ورزی نیکولو ماکیاولی و امام محمد غزالی علاوه بر یکسانی فرم آن، یعنی قالب اندرزنامه نویسی، بیشتر به ارایه راهکارهایی جهت کنترل معضلات اجتماعی جامعه وقت خویش، درک شرایط نابسامان اجتماع و احساس لزوم استقرار یک قدرت واحد، حمایت از سلطان یا پادشاه وقت جهت ایجاد یک دولت مرکزی و قدرتمند معطوف است. اما وجه بارز تمایز آنها در نوع ابزار و راه های گرایش به سیاست ورزی می باشد، به این معنی که ماکیاول بیشتر براساس واقع بینی، سیاست ورزی می کند. غزالی با الهام از دین و اخلاق و آرمان گرایانه به سیاست ورزی روی می آورد. همچنین مبانی فکری و سیاسی اندیشمندان سیاسی در حوزه حکمرانی، حفظ و اعمال قدرت نقش و تاثیر بنیادین دارد. برای دستیابی به اهداف حکومت و حفظ قدرت باید اقتضایات سیاسی و اجتماعی و موقعیت های زمانی و مکانی را مد نظر قرار داد و به مقتضای آن اقتضایات شیوه حکمرانی مناسبی را در پیش گرفت.