اولویت بندی اقتصادی پروژه های آبخیزداری بر اساس میزان تاثیر بر منابع آب، خاک و گیاه

در منابع طبیعی به دلیل نامشخص بودن ارزش های غیر مصرفی منابع، کمتر به ارزیابی های اقتصادی پرداخته می شود. در مطالعه حاضر به ارزش گذاری منابع آب، خاک و گیاه در پروژه های آبخیزداری و پرسشگری از خبرگان پرداخته شده تا امکان ارزیابی و اولویت بندی پروژه ها از نظر اقتصادی فراهم شود. سه زیر حوزه از زیرحوزه های پارسل A سد قشلاق سنندج که در هر کدام یکی از عملیات مکانیکی، بیولوژیکی و بیومکانیکی اجرا شده به عنوان حوزه های مطالعاتی انتخاب شدند. بر اساس دستورالعمل سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری مقدار هر یک از منابع آب، خاک و گیاه ناشی از پروژه ها برآورد شد. با داشتن ارزش ریالی هر واحد از منابع و محاسبه درآمدها و هزینه ها، نسبت درآمد به هزینه و قیمت تمام شده هر واحد از منابع در هر پروژه بدست آمد. سپس پرسش نامه های ماتریس مقایسه زوجی طراحی و اقتصاد آب، خاک و گیاه به عنوان معیار و پروژه های آبخیزداری به عنوان زیر معیارها تعیین شدند. ارجحیت با پروژه ای است که نسبت به دیگری منابع بیشتری را با هزینه کمتر حفاظت کند. پرسشنامه بین خبرگان توزیع و داده ها با تحلیل سلسله مراتبی آنالیز شد. نتایج پرسشگری از خبرگان و ارزش گذاری ریالی منابع مقایسه شدند. نتایج نشان داد با اینکه خبرگان روش های مکانیکی را از نظر اقتصادی در اولویت اول قرار داده اند اما بیولوژیکی با نسبت درآمد به هزینه 2/2 در اولویت اول است و  قیمت تمام شده ی هر متر مکعب آب در پروژه مکانیکی نسبت به پروژه های بیولوژیکی بیشتر، در پروژه مکانیکی 1/4، پروژه بیولوژیکی 1/2 برابر قیمت هر متر مکعب آب در منطقه بدست آمد. قیمت خاک و گیاه نیز به این ترتیب محاسبه و پروژه بیولوژیکی در اولویت اول از نظر اقتصادی قرار گرفت. بنابراین برخلاف نظر خبرگان آبخیزدار و برخلاف مطالعات تفصیلی-اجرایی، اولویت باید با پروژه های بیولوژیکی باشد که با هزینه کمتر تاثیر بیشتری روی منابع دارد. پروژه های مکانیکی می بایست به مناطقی با وضعیت بحرانی سیل با شرط اجرای عملیات بیولوژیک در بالادست محدود شود.