شناسایی مناطق بحرانی و ارزیابی بهترین راهکارهای مدیریتی در راستای کنترل بار مواد مغذی حوزه رودخانه ی دز با استفاده از مدل SWAT

استفاده از بهترین راهکارهای مدیریتی (BMPs) روشی مناسب برای کنترل آلودگی در خروجی حوزه ها می باشد که البته اعمال این راهکارها مستلزم صرف هزینه است. به همین جهت اولویت بندی این راهکارها (بالاخص در مناطقی که با کمبود منابع مواجه است) برحسب میزان کاهش آلودگی، و اعمال آن ها در مناطق بحرانی حوزه به کارایی و کفایت این روش ها کمک شایانی خواهد کرد. در این تحقیق مدل مفهومی SWAT با استفاده از داده های بلندمدت هواشناسی، سد، مدیریتی کشاورزی و آبدهی رودخانه دز، به عنوان مدل شبیه ساز حوزه انتخاب شده است. نتایج واسنجی و صحت سنجی مدل SWAT بیانگر قابل اعتمادبودن این مدل جهت شبیه سازی حوزه ی آبریز دز می باشد. این نتایج برای دبی، فسفر کل و نیترات کاملا رضایت بخش بوده ولی برای رسوب چندان مناسب نبوده است. همچنین تفکیک پارامترهای موثر بر متغیرها با توجه به زیرحوزه های موثر بر هر ایستگاه پایش بر روی کیفیت نتایج واسنجی و صحت سنجی مطلوب بوده است. بررسی نتایج واسنجی مدل در سال های نرمال، ترسالی ها و خشکسالی ها حاکی از اعتماد بیشتر به نتایج مدل در ترسالی ها می باشد. شناسایی مناطق بحرانی نیز با روش شاخص تکی بر پایه ی میزان بار آلودگی تولیدشده منطقه و همچنین سه شاخص ترکیبی انجام شده است. در نهایت راهکار فیلتراسیون گیاهی موثرترین روش در کاهش عناصر وابسته به عنصر نیتروژن و راهکار افزایش قطر D50 ذرات نیز موثرترین روش در کاهش عناصر وابسته به عنصر فسفر می باشد. زیر حوزه ی پایین دست شهر دزفول که علاوه بر فعالیت های کشاورزی عمده، پساب کارخانه نیشکر نیز به آن ریخته می شود به عنوان بحرانی ترین زیر حوزه شناسایی شده است.