بررسی اثر پدیده مانسون بر پارامترهای فیزیکوشیمیایی، مواد مغذی و کلروفیلa در خلیج چابهار

خلیج چابهار یک محیط نیمه بسته در سواحل جنوب شرقی ایران است که دو بندر مهم کنارک و چابهار در حاشیه این خلیج قرار دارند. ارتباط این خلیج با اقیانوس هند از طریق دریای عمان باعث متاثر شدن این ناحیه از پدیده مانسون به ویژه مانسون جنوب غربی در اواخر بهار تا اواخر تابستان می شود. از سوی دیگر با گسترش صنایع مختلف دریایی و جمعیت حاشیه این خلیج انتظار می رود افزایش فعالیت های انسانی باعث متاثر شدن پارامترهای آب شناسی و در نتیجه اکوسیستم های حساس این ناحیه مانند زیستگاه های مرجانی و جنگل های حرا و هم چنین تاسیسات آب شیرین کن شود. در این تحقیق اثر پدیده مانسون بر پارامترهای فیزیکوشیمیایی، غلظت مواد مغذی و کلروفیل a مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. هم چنین امکان تاثیر بارگذاری مواد مغذی از طریق اسکله های بنادر کنارک و تیس با مقایسه نتایج در این اسکله ها و ایستگاه های مجاور مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

نمونه برداری از4 ایستگاه در خلیج در دو عمق سطحی(5/0 متر) و بستر (1 متر از بستر) با استفاده از بطری نیسکین 5 لیتری  هرکدام در سه تکرار انجام شد. پارامترهای فیزیکی توسط دستگاه های پرتابل مربوطه در محل نمونه برداری اندازه گیری شدند. . در آزمایشگاه واکنشگرهای لازم برای روش کالریمتری طبق دستورالعمل  MOOPAM آماده شده و اندازه گیری مقدار مواد مغذی با دستگاه اسپکتروفومتر و در سل با طول مسیر نور 2 سانتی متر انجام شد.   تحلیل های آماری به کمک نرم افزار  PRIMER 6وSTATISTICA 10 انجام شد.

نتایج و بحث:

 مطابق نتایج، غظت مواد مغذی فسفات، نیتریت و نیترات و هم چنین کلروفیل آ در دوره پس مانسون بیشتر و به ترتیب پس مانسون>پیش مانسون>مانسون است. در مورد سیلیکات این روند متفاوت بوده و به صورت پیش مانسون>مانسون≈ پس مانسون است. مقایسه نتایج بین سالیانه نشان می دهد که مقادیر فسفات، نیترات و نیتریت در سال 96 بیشتر از مقادیر متناظر در دوره 92-93 بوده در حالی که در مورد سیلیکات عکس این حالت مشاهده می گردد. کلروفیل a همبستگی مثبت را با غلظت مواد مغذی نشان می دهد که بیانگر کنترل شدن تولید اولیه توسط میزان مواد مغذی قابل دسترس می باشد. مقادیرpH  و DO همبستگی مثبت دارند و به طور کلی در دوره پیش مانسون کمتر از  دوره پس مانسون در هر دو دوره نمونه برداری 92-93 و 96 هستند.

  مقایسه نتایج نمونه برداری  بین دو نوبت 92-93 و 96 نشان از تفاوت در مواد مغذی و پارامترهای فیزیکوشیمیایی دارد که به دلیل تفاوت در شدت و دوره مانسون در سال های مختلف می باشد. مقادیر بالای مواد مغذی نیترات، فسفات و نیتریت در فصل پس مانسون به دلیل پدیده فراجوشی القا شده توسط مانسون و رسیدن آب های غنی از مواد مغذی به سطح می باشد. مقادیر کمتر سیلیکات در فصل پس مانسون نسبت به فصول پیش مانسون و پس مانسون  به نظر می رسد نتیجه مصرف سیلیکات توسط دیاتومه هایی باشد که در این دوره شکوفایی می کنند، همچنانکه مقادیر کلروفیلa در پس مانسون از فصول قبل بیشتر است. در نهایت مقایسه مقادیر مواد مغذی در دو اسکله صیادی مجاور خلیج با مقادیر ایستگاه های مجاور درون خلیج نشان می دهد که اگر چه مقادیر به طور قابل توجهی بیشتر هستند، ولی هنوز در مرحله ای نیستند که سطح مواد مغذی در خلیج را به طور وسیعی تحت تاثیر قرار دهند.