تحلیل جامعه شناختی شعر «شاملو» و «ابوماضی» بر پایه نظریه «زالامانسکی»

تحولات اجتماعی از آغاز قرن بیستم تا‌کنون در ادبیات ایران و لبنان بازتابی ویژه داشته ‌است و شعر «شاملو» در ادبیات معاصر ایران و «ابو‌ماضی» در ادبیات معاصر لبنان از منظر بازتاب تحولات اجتماعی اهمیتی ویژه دارند. مقاله پیش روی با هدف تبیین بازتاب رخدادهای اجتماعی در شعر شاملو و ابوماضی بر پایه نظریه محتواهای مسلط «هنری زالامانسکی» مبنی بر «جامعه‌شناسی ادبیات» با رویکردی توصیفی- تحلیلی بر اساس مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی انجام شده‌ است. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد که تحولات اجتماعی معاصر ایران و لبنان در شعر شاملو و ابوماضی، کارکردی آشکار داشته و مضامینی مشترک در شعر متعهد این دو شاعر ایرانی و لبنانی پدید آورده ‌است. پاسخ و راهکار این دو شاعر در قبال معضلات جامعه خود -که از دیدگاه زالامانسکی، این پاسخ در انواع ادبی گوناگون متبلور می‌شود- «مبارزه برای آزادی» است. شاملو مبارزه با خفقان رژیم پهلوی و ابوماضی مبارزه در برابر ستم‌های حکومت عثمانی را به تصویر کشیده ‌است. مفاهیمی چون رنج مهاجرت، وطن‌دوستی، انتقاد از فقر و رنج مردم، شکوه از استبداد حاکم، روشنگری و ظلم‌ستیزی، آزادی‌خواهی و عدالت‌جویی از مفاهیم اجتماعی شعر این دو شاعر است. این مضامین با توجه به نظریه زالامانسکی که برخی ادبا تنها به روایت تجربه‌های اجتماعی خود بدون بهره‌مندی از زیبایی‌آفرینی ادبی می‌پردازند و رویکرد برخی دیگر خلاقانه و هنرمندانه است، توسط هر دو با تخیل‌گرایی و تصویرآفرینی شاعرانه سروده شده است.