برساخت های اندیشگانی دوگانه امید و ناامیدی در نسبت با تحولات اجتماعی در رمان «یکلیا و تنهایی او»

امید و ناامیدی از ویژگی‌های مهم انسان است که با تنگناها و گشایش‌های زندگی او نمود می‌یابد. درباره این دوگانه، نظریه های گوناگونی در عرصه‌های مختلفی چون فلسفه، اخلاق، روان‌شناسی، علوم ‌اجتماعی و... وجود دارد. امید و ناامیدی با یکدیگر دیالکتیک دارند و رنج به عنوان نمودی از ناامیدی، بستری برای زایش امید است. این دوگانه دارای دو بعد فردی و اجتماعی است که در ارتباط مستقیم با یکدیگرند. فرد به ‌مثابه اجتماع است؛ بنابراین امید یا ناامیدی فردی و حتی یاس فلسفی غالبا تحت ‌تاثیر وضعیت اجتماعی است. با توجه به اینکه انسان سوژه اصلی رمان است، می‌توان بازنمایی امید یا ناامیدی را در رمان بررسید. «یکلیا و تنهایی او» نوشته تقی مدرسی از جمله اولین رمان‌های تمثیلی پس از کودتای 28 مرداد است که به صورت غیر مستقیم سعی در بازنمایی وضعیت جامعه ایران دارد. جستار حاضر با روش توصیفی - تحلیلی به تحلیل دوگانه امید و ناامیدی و ساخت‌های اندیشگانی آن در این اثر می‌پردازد؛ با این پیش فرض که هرچند ناامیدی گفتمان این رمان است، نوعی امید در بطن آن نهفته است. بنابراین می‌توان به «یکلیا و تنهایی او» از دریچه امید نیز نگریست و آن را منعکس‌کننده صرف یاس و شکست ندانست.