ارزیابی عملکرد دانه و پایداری آن در ژنوتیپ های گندم نان در مناطق شور ایران

به منظور شناسایی ژنوتیپ های پر محصول و پایدار گندم نان برای مناطق شور کشور، 17 ژنوتیپ برتر به همراه سه رقم شاهد متحمل به شوری (افق، نارین و سیستان)، در پنج منطقه بیرجند، یزد، زابل، اصفهان و کرمان، به مدت دو سال زراعی (1395-97) تحت شرایط تنش شوری مورد ارزیابی قرار گرفتند. در تمام مناطق، آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. نتایج واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل سال × مکان × ژنوتیپ برای عملکرد دانه معنی دار بود. به منظور ارزیابی دقیق تر اثر متقابل و بررسی وضعیت ژنوتیپ ها از لحاظ پایداری عملکرد دانه، تجزیه AMMI انجام شد و برخی از آماره ها پارامتری و ناپارامتری پایداری محاسبه شد. بر اساس نتایج بای پلات AMMI2 و مقادیر هر یک آماره های پایداری، ژنوتیپ های G1، G2، G3، G6، G9، G10 و G20 به عنوان ژنوتیپ های پایدار شناخته شدند. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که در بین تمام آماره های پایداری، تنها ASV رابطه مثبت و معنی دار با عملکرد دانه داشت. به طور کلی و بر اساس نتایج به دست آمده، ژنوتیپ G9 نسبت به ارقام شاهد (G1، G2 و G3) و سایر ژنوتیپ ها، دارای بالاترین عملکرد دانه (60/4 تن در هکتار) بود؛ از این رو این ژنوتیپ می تواند به عنوان یک رقم پر محصول و پایدار برای کشت در مناطق مستعد شوری انتخاب و معرفی شود.