قانون و قانون گذاری در حکومت اسلامی با تاکید بر دیدگاه میرزای نائینی و امام خمینی (ره)

در اندیشه سیاسی اسلام، قانون یکی از ارکان حکومت است و منظور از آن، عبارت است از احکام و مقررات الزام آور که توسط مقامی که اختیار قانون گذاری دارد، وضع و به اجرا گذارده می شود. هدف از تدوین قانون در جامعه، رفع نیازهای روزمره و اداره منظم و مستمر امور است. محقق نایینی و امام خمینی 6 فقیهانی هستند که نگاهی وحدت انگارانه به قانون گذاری در جامعه دارند. در هر دو دیدگاه، وظیفه قانون گذاری و تشریع، بر عهده خداوند است و قانون خداوند، داور اصلی اعمال مردم است، بر این اساس، امکان قانون گذاری برای جامعه بشری در هر دو دیدگاه قابل تصور است؛ اما هر یک به فراخور نگاه دین شناسانه شان محدوده و شرایط مشخصی را برای قانون گذاری مطرح می کنند. از دیدگاه میرزای نایینی، حکومت به حصر عقلی و تقسیم منطقی، از دو شکل تملیکیه و ولایتیه خارج نیست. نوع اول آن، عقلا ظلم و نوع دوم آن از باب دفع افسد به فاسد قابل توجیه است. از دیدگاه امام خمینی 6 حکومت ها به چهار نوع تقسیم می شوند که در زمان غیبت با تشکیل حکومت اسلامی و مشروع بودن شخص حاکم، امرقانون گذاری میسر است. پژوهش حاضر بعد از تحلیل و تبیین نظرات به روش تحلیلی، به این نتیجه رسیده که در هر دو دیدگاه، وضع قانون، نقطه عزیمتش بر مسئله ولایت فقیه متصور است.