فراتحلیل کیفی آراء صاحبنظران طبقه اجتماعی در ایران (با تاکید بر طبقه متوسط)

طبقه اجتماعی ازجمله مفاهیمی است که در بین اندیشمندان علوم اجتماعی بسیار مناقشه برانگیز بوده است. اندیشمندان این حوزه درمورد تعریف طبقه، حوزه و کاربرد آن، ساختار و نظریه های مرتبط با آن توافق چندانی ندارند و از منظرهای مختلف آن را تحلیل و بررسی کرده اند. گاهی این مفهوم از بعد اقتصادی، گاهی سیاسی و گاهی علاوه بر بعد اقتصادی و سیاسی از ابعاد اجتماعی و فرهنگی مورد مطالعه قرار گرفته است. عده‎ ای هم اعتقادی به وجود طبقه ندارند. نوع نگاه اندیشمندان به این مفهوم می تواند رویه‎ های متفاوتی را در زمینه مسایل و مفاهیم قشربندی، طبقه اجتماعی و طبقه متوسط به وجود آورد. این مقاله با روش فراتحلیل به بررسی و مقایسه نظرات اندیشمندان طبقه اجتماعی و طبقه متوسط در ایران می‎پردازد و نظریه های آنان را در زمینه‎ های مفهوم و ساختار طبقه اجتماعی، ساختار، ویژگی‎ها، تیپولوژی و کارکردهای طبقه متوسط مورد مقایسه قرار می‎دهد. دوره‎ های مطالعاتی صاحبنظران درمورد طبقه اجتماعی، قبل از قاجار، قاجار، پهلوی و انقلاب اسلامی ایران است. نتایج نشان می دهد که به‎ترتیب بیشترین توافق درمورد مفهوم طبقه به ملاک های: 1. شغلی، 2. اقتصادی و شانس های مشترک زندگی به یک میزان، 3. قدرت و مالکیت، و 4. درک شرایط تاریخی مربوط است. همچنین، این نظریه پردازان در زمینه‎ های ساختار طبقه، ویژگی‎ ها، تیپولوژی و کارکرد‎های طبقه اجتماعی و طبقه متوسط دارای نقاط اشتراک و افتراق هستند.