بررسی منازعات و تعاملات خلافت فاطمیان مصر با دولت بیزانس در حوزه شام (قرون چهارم و پنجم هجری قمری)

چکیده از اواسط قرن چهارم هجری باقدرت گرفتن فاطمیان در مصر و گسترش دامنه نفوذ آن ها در شام، نحوه تعامل با امپراطوری بیزانس به مسئله ای جدی در مناسبات خارجی خلفای فاطمی تبدیل شد. براین اساس، پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی، تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که منازعات و تعاملات خلافت فاطمیان مصر با دولت بیزانس در حوزه شام در قرون چهارم و پنجم (ه-ق) چگونه و متاثر از چه عواملی بوده است؟ نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که فاطمیان پس از استقرار در مصر و در راستای اهدافی چون گسترش قلمرو خود و مقابله با توسعه طلبی های بیزانس، بر سرزمین شام مسلط شدند. در سراسر سال های غلبه فاطمیان بر این منطقه، آنان موفق شدند تا با سیاستی که مبتنی بر گفتگو و جنگ بود به مبارزه با جاه طلبی های بیزانس بپردازند. این دو گانه تعامل و تقابل، فاطمیان را در موقعیتی قرار داد تا با استفاده از توانمندی های خود در عرصه های نظامی و دیپلماسی، ضمن مهار سیاست های توسعه طلبانه دولت بیزانس، به کسب مشروعیت سیاسی و توسعه قلمرو خود بپردازند. ازاین رو راهبرد اساسی فاطمیان دراین باره، بر دو محور تعامل یا تنازع و در راستای حفظ مرزها، دفاع از سرزمین های اسلامی و تثبیت اقتدار خویش بر سرزمین شام استوار بود.