ارزیابی اثر پرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید بر میزان عملکرد و اجزای عملکرد در کلزا

دانه‎ های روغنی بخش مهمی از تولید محصولات کشاورزی را شامل می‎شوند که علاوه بر مصارف صنعتی از لحاظ تغذیه ای نیز اهمیت بسزایی دارند. در میان برنامه های کاربردی متعدد، استفاده از روغن های گیاهی به غیر از آشپزی در ساخت محصولات آرایشی و بهداشتی، پلاستیک، روان کننده ها و عایق برای صنعت برق و سوخت های زیستی (در جهت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای)، از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. کلزا یکی از مهمترین دانه های روغنی است که مقام سوم را پس از سویا و نخل های روغنی را به خود اختصاص داده است. روغن کلزا دارای کمتر از 2 درصد اروسیک اسید و سطح پایین اسید های چرب اشباع می باشد که به سطح کلسترول در خون کمک می کند. این پژوهش به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذرهای کلزا با سالیسیلیک اسید در عملکرد و اجزای عملکرد در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان انجام گردید.

این پژوهش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 4 تیمار در سال زراعی 94-1393 انجام گردید. تیمارهای این پژوهش شامل غلظت های شاهد (فقط آب مقطر)، 50، 75 و 100 میکرومولار سالیسیلیک اسید بود. بذرها به مدت 12 ساعت در محلول سالیسیلیک اسید خیسانده شدند، سپس بذرها از محلول خارج و برای بازگرداندن به حالت اولیه قبل از تیمار با سالیسیلیک اسید مورد هوادهی قرار گرفتند. بذرها برای کشت به مزرعه تحقیقاتی انتقال و سپس در چهار کرت به تعداد تیمار های پژوهش و در پنج تکرار کاشته شدند. همچنین، برای حذف اثر حاشیه و ارزیابی صفات به طور تصادفی 7 بوته در ردیف وسط هر کرت علامت گذاری گردید. به منظور اندازه گیری صفات، 15 روز پس از رسیدن فیزیولوژیکی کلزا صفات مربوطه اندازه گیری و ارزیابی گردیدند.

نتایج پژوهش نشان داد که پرایم کردن بذرها با سالیسیلیک اسید موجب بروز اختلاف معنی‏ داری بر عملکرد و اجزای عملکرد و صفات وابسته گردید. به طوری که تیمارهای 75،50 و 100 میکرومولار سالیسیلیک اسید باعث افزایش معنی دار تعداد ساقه فرعی، تعداد غلاف پر در بوته، طول اندام هوایی و وزن خشک آن، طول غلاف و تعداد دانه در غلاف، وزن دانه در ساقه های اصلی و فرعی، وزن کل دانه در بوته و وزن خشک ریشه نسبت به تیمار شاهد گردیدند. در مقابل، اثر معنی داری در پرایم بذر با سالیسیلیک اسید روی تعداد غلاف خالی و وزن هزار دانه کلزا مشاهده نگردید.

نتایج این پژوهش نشان داد که پرایمینگ بذر با سالیسیلیک اسید می تواند باعت افزایش در اجزای عملکرد و عملکرد کلزا گردد که ناشی از اثر سالیسیلیک اسید بر روی تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف می باشد. همچنین از یک سو ارتفاع بوته و از سوی دیگر تعداد شاخه فرعی در بوته با کاربرد سالیسیلیک اسید افزایش پیدا کرد. افزایش در طول اندام هوایی ضمن این که فضای بیشتری برای توسعه اندام‏ های زایشی می ‏دهد، امکان افزایش شاخص سطح برگ و احتمال کربن‏گیری بیشتر را نیز بوجود می ‏آورد.