اثربخشی آموزش مهارت های حل مساله شناختی- اجتماعی بر راهبردهای مقابله ای و احساس ناکامی نوجوانان دختر دارای رفتارهای پرخطر

یکی از موارد جدی تهدید کننده سلامت، که در سال های اخیر با توجه به تغییرات سریع اجتماعی، از سوی سازمان های بهداشتی، مجریان قانون و سیاست گذاران اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین مشکلات موجود در جامعه مورد توجه قرار گرفته است، شیوع رفتارهای پرخطر در میان نوجوانان می باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مهارت های حل مسئله شناختی- اجتماعی بر راهبردهای مقابله ای و احساس ناکامی نوجوانان دختر دارای رفتارهای پرخطر بود.

روش پژوهش نیمه آزمایشی و با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه نوجوانان دختر مقطع متوسطه بابلسر در سال تحصیلی99-1398بودند. نمونه گیری این پژوهش در دو مرحله انجام گرفت. الف: در این مرحله400 دانش آموز به صورت تصادفی خوشه ای تک مرحله ای از میان کلیه دانش آموزان انتخاب شدند و پرسشنامه رفتارهای پرخطر نوجوانان ایرانی زاده محمد و احمدآبادی (1387) بر روی آنها اجرا گردید. ب: افرادی که بالاترین نمره را در پرسشنامه رفتارهای پرخطر نوجوانان ایرانی داشتند مشخص شدند که شامل85 نفر بودند و در ادامه پرسشنامه راهبردهای مقابله ای بلینگز و موس(1984) (شیوه پاسخ دهی پرسشنامه به این صورت است که پاسخگویان موافقت یا مخالفت را با این گویه ها در یک مقیاس 4 گزینه ای از هیچ وقت (=1) تا به همیشه (=4) بیان می کنند؛ حسینی قدم گاهی و همکاران اعتبار این پرسشنامه را به روش همسانی درونی از 41/0 تا 66/0 گزارش کرده اند) و پرسشنامه احساس ناکامی گیلبرت و آلن(1998) (پاسخگویان موافقت یا مخالفت را با این گویه ها در یک مقیاس 5 گزینه ای از کاملا موافق (=5) تا کاملا مخالف (=1) بیان می کنند؛ ترصفی، کلانترکوشه و لستر ضرایب آلفای کرونباخ پرسشنامه احساس ناکامی را برای گروه زنان 93/0 و برای مردان 93/0 و روایی همگرایی آنرا را با پرسشنامه افسردگی بک 71/0 گزارش کرده اند) بر روی آنها اجرا شد، از بین آنها 36 نفر به عنوان نمونه نهایی انتخاب و به صورت تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه شامل 18 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش در معرض آموزشی مهارت های حل مسئله شناختی- اجتماعی به مدت ده جلسه یک و نیم ساعته قرار گرفت و گروه گواه هیچ گونه درمانی دریافت نکرد.

نتایج نشان داد که آموزش مهارت های حل مساله شناختی- اجتماعی سبب کاهش راهبردهای جسمانی کردن و متمرکز بر هیجان و افزایش راهبردهای شناختی، درک حمایت اجتماعی و حل مساله و سبب کاهش ناکامی درونی و بیرونی نوجوانان دختر دارای رفتارهای پرخطر شد (001/0>p).

آموزش مهارت حل مساله شناختی- اجتماعی استفاده از راهبردهای مقابله ای مثبت را افزایش و منفی را کاهش می دهد که این به نوبه خود می تواند در بلند مدت روابط با همسالان را اصلاح کند که نهایت احساس ناکامی آنان را کاهش دهد.