تدوین مدل راهبردهای ارتقای کیفیت حسابرسی مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده ایران

نظام مالیات بر ارزش افزوده در ایران به دلیل جوانی و نوپا بودن، به تازگی مورد توجه قرار گرفته است و بالتبع تاکنون بسیاری از جنبه های کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده و راهبردهای دستیابی به کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده و ارتقای آن، تبیین نگردیده است. همچنین پژوهش های گذشته جنبه های محدودی از حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده را مدنظر قرار داده اند؛ بنابراین هدف از انجام این پژوهش، تبیین و توصیف جنبه های گوناگون کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده و راهبردهای ارتقای آن می باشد.

در این پژوهش برای بار نخست، با بهره مندی از رهیافت کیفی و با کمک روش نظریه پردازی زمینه بنیان و استفاده از مصاحبه های عمیق، ذینفعان اساسی نظام حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده مورد پژوهش قرار گرفتند. برای این منظور با 26 نفر از خبرگان با تخصص حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده که در این حوزه دارای تجربه اجرایی بوده اند در اواخر سال 1398 مصاحبه های عمیق صورت پذیرفت. روش نمونه گیری در این تحقیق، روش نمونه گیری نظری و انتخاب نمونه با استفاده از تکنیک گلوله برفی صورت پذیرفته است.

یافته ها:

داده های پژوهش به کمک روش کدگذاری باز، کدگذاری محوری و انتخابی که از اجزاء پیکره روش نظریه پردازی زمینه بنیان است، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مقوله های اصلی و خردمقوله ها (مفاهیم) استخراج شد. در این پژوهش، در مجموع 49 مقوله اصلی و همچنین 256 خردمقوله ها(مفاهیم) کشف و شناسایی گردید و در قالب مدل جامع راهبردهای ارتقای کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده ارایه گردید.

نتیجه گیری:

مدل راهبردهای ارتقای کیفیت حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده بر اساس رویکرد سیستمی که دربرگیرنده دو بخش کلان شامل ارایه دهندگان خدمات حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده در سه خرده سطح(سطح کارحسابرسی مالیاتی، سطح ارکان رفع اختلاف مالیاتی و سطح سازمانی) و بخش دریافت کنندگان خدمات حسابرسی مالیاتی ارزش افزوده در یک خرده سطح (مودیان مالیاتی ارزش افزوده) با کشف و شناسایی عوامل راهبردی، شرایط مداخله گر(زمینه ای) و پیامدهای آن به همراه شرایط بستر طراحی و ارایه شد.

دانش افزایی:

 با توجه به فقدان پژوهش جامع در ایران در این خصوص، مدل چندوجهی طراحی شده حاصل دیدگاه خبرگان مختلف در سطوح ذکر شده بوده و دیدگاه جامع و وسیعی از راهبردهای ارتقای کیفیت حسابرسی مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده در ایران در سطح کار حسابرسی مالیاتی«گروه حسابرسی مالیاتی» ارایه می نماید.