مقایسه خصوصیات کمی و کیفی ارقام چغندرقند در کشت بهاره و پاییزه تحت شرایط آلوده به بیماری ریزومانیا

کشت پاییزه چغندرقند به دلیل استفاده از بارش های فصول پاییز و زمستان و اجتناب از نیاز بیش از حد به آبیاری در هوای بسیار خشک تابستان یکی از راهکارهای افزایش تولید چغندرقند با حداقل میزان آب مصرفی است. بیماری ریزومانیا در دنیا به عنوان مخرب ترین بیماری چغندرقند شناخته شده است. هدف از این تحقیق بررسی خصوصیات کمی و کیفی و تاثیر بیماری ویروسی ریزومانیا بر ارقام حساس و متحمل اصلاح شده چغندر قند در کشت بهاره و پاییزه در شرایط خاک آلوده منطقه تربت جام می باشد.

در این تحقیق پنج رقم تجارتی داخلی و خارجی شامل ارقام تجارتی مقاوم و حساس به بیماری ریزومانیا در مزرعه آلوده به بیماری ریزومانیای کارخانه قند تربت جام به صورت بهاره و پاییزه کشت گردید. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 97-1396 انجام شد به طوریکه زمان کاشت به عنوان عامل اصلی در دو سطح (بهاره و پاییزه) و رقم به عنوان عامل فرعی در پنج سطح (ارقام Giada، Dorothea، SBSI002، Monatunno و Rasoul) در نظر گرفته شد. صفات مورد مطالعه در این تحقیق شامل عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص، عملکرد قند ناخالص، درصد قند خالص، عملکرد قند خالص، سدیم، پتاسیم، نیتروژن مضره، ضریب استحصال شکر، قند ملاس، شدت وقوع بیماری و شاخص آزمون الایزا (OD) بود. تجزیه واریانس با استفاده از نرم افزار آماری SAS v.9.1 انجام شد. مقایسه میانگین صفات مورد مطالعه نیز با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال پنج و یک درصد صورت گرفت.

نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین دو زمان کاشت بهاره و پاییزه از نظر عملکرد کمی و کیفی و همچنین میزان خسارت ریزومانیا اختلاف معنی داری وجود داشت. همچنین از نظر کلیه صفات مورد بررسی به استثنای میزان پتاسیم و نیتروژه مضره بین ارقام مختلف چغندرقند تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد مشاهده شد. بیشترین مقادیر از نظر صفات عملکرد ریشه، عملکرد قند ناخالص، عملکرد قند خالص و پتاسیم و کمترین مقادیر از نظر شدت وقوع بیماری و شاخص آزمون الایزا در رقم Giada و شرایط کشت پاییزه مشاهده شد. در حالیکه رقم شاهد حساس (Rasoul) در کشت بهاره دارای کمترین مقادیر از نظر صفات درصد قند ناخالص، عملکرد قند ناخالص، عملکرد قند خالص، پتاسیم و نیتروژن مضره و بیشترین مقادیر از نظر صفات شدت وقوع بیماری و شاخص آزمون الایزا بود.

به طور کلی نتایج نشان داد که کاشت پاییزه منجر به بهبود عملکرد کمی و کیفی و کاهش خسارت ریزومانیا در چغندرقند می شود. با توجه به نتایج این تحقیق کشت پاییزه رقم Giada در منطقه تربت جام مناسب می باشد.