بررسی انتقادهای علامه خفری بر نظریه علم الهی ابن سینا

مسئله ی علم باری تعالی قبل و بعد الایجاد اشیاء یکی از عمیق ترین و غامض‏ترین مسایل فلسفی و کلامی در تاریخ تفکر اسلامی بوده است. شیخ الرییس، علم باری تعالی به ماسوی قبل و بعد الایجاد اشیاء را به واسطه ی صور مرتسمه و علم حصولی می داند. علامه خفری با دقت نظر و ارایه دلایل متقن، با رد صور مرتسمه و با مطرح کردن علم کمالی اجمالی و تفصیلی، بیان می کند که علم باری تعالی عین ذات و ذات واجب به اعتبار ذاتش، منشاانکشاف تمامی موجودات بوده و عین آن چیزی است که در خارج ایجاد کرده است؛ پس تمامی ممکنات به اعتباری علم الهی و به اعتباری معلوم الهی اند. خفری اعتقاد به صور مرتسمه را مستلزم محل واقع شدن، منفعل شدن و استکمال ذات به وسیله صور مرتسمه دانسته است. نگارنده معتقد است که صدرالدین شیرازی در مسئله ی علم باری تعالی قبل و بعد الایجاد اشیاء از آراء علامه خفری تاثیر پذیرفته است.