کاربرد مدل های تشخیصی شناختی (CDM) در مطالعه کارکرد افتراقی سوال های ریاضیات پایه هشتم تیمز 2007 در بین دختران و پسران

بررسی سوگیری و کارکرد افتراقی سوالات آزمون های مهمی چون ریاضیات در بین گروه های مختلف مورد توجه محقق زیادی در تعلیم و تربیت بوده است؛ اما اغلب آن ها ریاضیات را به عنوان یک سازه کلی مورد بررسی قرار داده اند. در این پژوهش تلاش شد از قابلیت های مدل های تشخیصی شناختی (CDMs) به منظور بررسی دقیق و جزیی تر کارکرد افتراقی سوالات در آزمون ریاضیات پایه هشتم (سوم راهنمایی) تیمز 2007 و همچنین در بررسی تاثیر سوال های دارای کارکرد افتراقی بر عملکرد دانش آموزان مورد استفاده قرار گیرد. جامعه آماری پژوهش همان جامعه آماری پایه هشتم در آزمون ریاضی تیمز 2007 است که در سال تحصیلی 1385-1386 به اجرا درآمد. در سال تحصیلی موردنظر تعداد 1475368 دانش آموز سوم راهنمایی در 29956  کلاس، مشغول به تحصیل بودند است. نمونه پژوهش حاضر بخشی از دانش آموزان ایرانی سال سوم راهنمایی شرکت کننده در تیمز 2007 است که به دفترچه های شماره 1، 2، 3 و 14 آزمون تیمز 2007 پاسخ داده اند که تعداد آن ها برابر با 1137 است. برای تحلیل داده ها و پاسخگویی به سوال های پژوهش از مدل غیر جبرانی DINA که دارای دو پارامتر حدس و لغزش است، استفاده شد. ابتدا ماتریس Q با استفاده از صفات مورد نیاز سوال ها تشکیل شد. برازش داده با مدل و برآورد پارامترها برای دو گروه دختر و پسر انجام شد سپس با استفاده از آزمون والد کارکرد افتراقی سوالات مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از 44 سوال مورد مطالعه، 26 سوال لنگر و 18 سوال (40%) سوال دارای DIF است؛ که در آن از 18 سوال دارای DIF، 12 سوال دارای DIF یکنواخت و 6 سوال غیریکنواخت است. از 18 سوال داری DIF، 7 سوال به نفع دانش آموزان دختر و 10 سوال به نفع دانش آموزان پسر که در صفات موردنیاز برای پاسخگوی صحیح به این سوالات به تسلط رسیده اند داری کارکرد افتراقی است. در این بین 1 سوال به نفع هیچ یک  از دانش آموزانی که در صفات موردنیاز به تسلط رسیده اند دارای کارکرد افتراقی نیست این سوال تنها به نفع دانش آموزانی که درصفات به تسلط نرسیدند دارای کارکرد افتراقی است؛ و همین طور از 18 سوال داری DIF، 9 سوال به نفع دانش آموزان دختر و 7 سوال به نفع دانش آموزان پسر که در صفات موردنیاز به تسلط نرسیده اند دارای کارکرد افتراقی است و 2 سوال به نفع هیچ یک از دانش آموزان  که در صفات موردنیاز به تسلط نرسیده اند کارکرد افتراقی نیست  و تنها به نفع دانش آموزانی که درصفات مورد نیاز به تسلط رسیدن دارای کارکرد افتراقی است. می توان نتیجه گرفت که آزمون والد در چارچوب مدل های (CDM) قادر است علاوه بر آزمون کارکرد افتراقی یکنواخت و غیریکنواخت در شناسایی کارکرد افتراقی در افرادی مسلط و غیر مسلط در صفات به کارگیری شود. آنچه از این نتایج و نتایج پژوهش های در این زمینه بر می آید قالب سوال می تواند تفاوت های جنسیتی را کاهش یا افزایش دهد، لذا پرورش دهندگان آزمون ها باید تلاش کنند تا سوال ها را به گونه ای طراحی نمایند که تفاوت های جنسیتی را به حداقل برساند. با شناسی عوامل تاثیرگذار بر تفاوت های جنسیتی، مربیان، معلمان سیاست گزاران تعلیم و تربیت کشور خواهند توانست برنامه های درسی جدید و خلاقانه طراحی و تدوین نمایند و یا برنامه های موجود را بهبود بخشید تا نظام و محیط آموزشی کشورمان بالنده و غنی گردد.