بررسی رفتار چرایی و تعیین وابستگی گوسفندکردی و بز بومی به منابع علوفه ای مختلف در اکوسیستم جنگلی تنگ دالاب استان ایلام

مراتع زیراشکوب جنگل های تنگ دالاب در شمال غرب شهر ایلام طی ماه های اردیبهشت تا آبان چرا می شوند. برای بررسی رفتار چرایی و تعیین وابستگی دام به منابع علوفه ای، تعداد سه بز و سه گوسفند کردی از سه گله منطقه به طور تصادفی انتخاب و با نصب دستگاه GPS بر آنها، هر ماه اطلاعات مسافت و زمان حرکت دام ثبت شد. نقشه های سازند زمین شناسی، شیب، ارتفاع، کاربری اراضی و فرم زمین تهیه و اطلاعات ماهانه GPS با نقشه ها تلفیق گردید. سنجش میزان تولید منطقه در قالب 27 پلات نمونه از منبع علوفه ای زیراشکوب و 25 نمونه از درختان و درختچه ها انجام شد. نتایج نشان داد که بز روزانه به طور متوسط 7/7 کیلومتر تحرک داشته و مسافتی در حدود 6/2 کیلومتر برای چرا طی کرده است؛ اما این ارقام برای گوسفند به ترتیب 8/7 و 9/1 کیلومتر است. همچنین مشخص شد که بزها در طبقه ارتفاعی 1400 تا 1500 متر و گوسفندها در طبقه ارتفاعی 1300 تا 1400 متر حضور بیشتری داشته اند. دام ها گرایش بیشتری به چرا در مناطق زیر اشکوب جنگلی داشته و شیب های کمتر از 30 درصد، فرم زمین تپه ای و سازند زمین شناسی پابده را ترجیح داده اند. مقایسه زمان های چرا، حرکت و توقف دام نشان داد که بین نوع دام ها از نظر رفتار چرایی تفاوت وجود ندارد؛ ولی بین نوع فعالیت (حرکت، توقف و چرا) در ماه های مختلف تفاوت وجود دارد. بررسی رفتار چرایی دام با استفاده از فیلمبرداری مشخص نمود که دام ها حدود 33 تا 36 دقیقه برای چرا، سه تا پنج دقیقه توقف و 12 تا 14 دقیقه برای حرکت بدون چرا زمان صرف کرده اند. در نهایت مشخص شد که حدود 50 درصد تولید نسبی علوفه از مراتع زیراشکوب، 34 درصد از درختان جنگلی و 10 درصد از زراعت زیراشکوب بوده است؛ بنابراین وابستگی جیره دام به مرتع زیراشکوب حدود 61 درصد، درختان جنگلی 25 درصد و زراعت زیراشکوب 7 درصد است.