هندباء

هندباء یا کاسنی یکی از گیاهانی است که طی قرون متمادی مورد توجه حکمای ایران و دیگر کشورها بوده، دارویی مفتح انسدادها و مقوی کبد، تسکین‌دهنده حرارت و تشنگی، و نیز کاهنده تیزی صفرا و التهاب معده است. تا کنون گونه‌های مختلف گیاهی در منابع گوناگون به‌عنوان کاسنی بیان شده‌اند، درحالی‏که توصیف بیان‌شده از ظاهر این گیاهان در منابع مختلف یکسان نیست. هدف از این مطالعه تطبیق خصوصیات ریخت‌شناختی و اثرات دارویی انواع مختلف کاسنی در منابع طب سنتی و تعیین نام علمی آنها با استفاده از اطلاعات به‌دست‌آمده از ویژگی‌های مورفولوژیک و اثرات درمانی آنها در مستندات رایج است.

مواد و روش‌ها:

در این مطالعه ویژگی‌های مورفولوژی انواع گیاهان منسوب به هندباء با اسامی علمی Cichorium endiva،Cichorium intybus ، Taraxacum officinale و Chondrilla juncea در منابع معتبر جدید گیاهان دارویی بررسی شد و با ویژگی‌های گیاه‌شناسی مطرح شده برای هندباء در منابع طب سنتی مقایسه شد.

یافته‌ها:

طی مطالعات انجام‏شده در منابع طب سنتی و تطبیق ویژگی‌های ظاهری با منابع جدید، کاسنی بری معادل Cichorium intibus وکاسنی بستانی معادل Cichorium endiva  تعیین شد. گونه‌های دیگر شامل: Cichorium pumilum Taraxacum officinale, و Chondrilla juncea تفاوت‌هایی واضح در ویژگی‌های گیاهی با دو گونه اصلی مطرح‌شده به‌عنوان کاسنی داشتند.

نتیجه‌گیری:

از آنجایی‏که شناسایی ماهیت دقیق گیاهان دارویی برای انجام پژوهش‌های علمی و نتایج حاصل از آن بسیار مهم است، در این مقاله با مقایسه چندین گونه گیاهی که در منابع طب سنتی به‌عنوان کاسنی بیان شده‌اند و مقایسه ویژگی‌های ظاهری آنها، گیاه کاسنی بری با نام علمیCichorium intibus L. و گیاه کاسنی بستانی با نام علمیCichorium endivia L ،که در منابع از انواع کاسنی یا هندباء بودند، تعیین شد. سایر گونه‌ها نمی‌توانند از منظر طب سنتی به‌عنوان کاسنی یا هندباء در نظر گرفته شوند.