تبیین نگرش غایتمدارانه فارابی نسبت به موسیقی

نگرش خاص فارابی به موسیقی حکایت از اهمیت علت غایی برای موسیقی نزد وی دارد. در اندیشه فارابی، موسیقی با اندیشه منطقی و فلسفه سیاسی مرتبط است و این ارتباط در نظام موسیقایی او موثر است. ارتباط موسیقی با منطق و سیاست از طریق غایت موسیقی برقرار میشود؛ به این نحو که صناعت شعری بعنوان بخشی از منطق، تعیین کننده غایت موسیقی است و در طول این نسبت، با فلسفه مدنی (سیاست) نیز ارتباط پیدا میکند. بازتاب این ارتباطها را میتوان در مباحث وی در باب تعریف موسیقی، مشخص کردن مبادی آن، منشا شکلگیری موسیقی، انواع موسیقی و دسته بندی و رتبه بندی آلات موسیقی، تشخیص داد. فارابی با توجه به علت غایی در موسیقی و همچنین مبادی موسیقی که ریاضیات توان بررسی آنها را ندارد، در تحلیل موسیقی از ریاضیات فاصله میگیرد. او علت غایی موسیقی را با علت غایی شعر که همان برانگیختن خیال برای نیل به سعادت نزد عموم است، برابر میداند و بدین ترتیب بر وجه محاکاتی موسیقی تاکید میورزد و موسیقی را از اینکه تنها امری سرگرم کننده باشد، خارج میکند. نگرش غایتمدارانه ، نتایجی در رویکرد کلی فارابی نسبت به موسیقی در پی داشته که این مقاله به تبیین آنها پرداخته است.