امکان اخلاق سازی در فرایند استدلال قضایی

فرایند استدلال قضایی مسئله ای اساسی مبتنی بر تفکرات فلسفی قاضی است.نحوه تطبیق مفاهیم کلی مواد قانونی با مصادیق خارجی آن، همواره تحت تاثیر نگاه فلسفی یا زبانی قاضی قرار دارد. هر نظریه فلسفی از زاویه متفاوتی به آن می نگرد. براساس رویکرد دیالکتیکی هگل و کارکرد زبانی ویتگنشتاین و تفسیر گادامری از قانون، فرایند استدلال قضایی امکان اخلاق سازی به خصوص طبق مکاتب غیرواقع گرا را داراست. مقاله پیش رو با نگاهی نو مبتنی بر روش تحلیلی و توصیفی، به واکاویامکان اخلاق سازی در فرایند استدلال قضایی پرداخته است. از دیدگاه هگل، حقوق به سبب دیالکتیک حاکم بر اراده گرایی قاضی در استدلال قضایی، در حال «شدن» است. این امر عنصری اساسی برای تحقق «اکنون اجتماعی» است و «اکنون اجتماعی» بستری برای شکل گیری هنجارهای اخلاقی است. طبق رویکرد کارکرد زبانی در فرایند استدلال قضایی، زبان فقط بازتاب دهنده مفاهیم نیست، بلکه سازنده آن است. فرایند استدلال قضایی ممکن است به تغییر عناوین کیفری یا حقوقی منتهی شده و موجب تغییر یا خلق هنجارهای اجتماعی شود. در هرمنوتیک فلسفی بین نگرش فلسفی قاضی و متن قانون دور هرمنوتیکی وجود دارد. در هر قرایت، مفاهیم جدید به دست می آید که درست و قابل اعمال است. این نظریه در فرایند استدلال قضایی و اجرای قوانین مطابق آن در شکل گیری ارزش های اخلاقی نقش اساسی دارد. ازاین رو طبق نظریه هگل در معرفت اخلاقی فرایندهای سه گانه، به اخلاق سازی منجر می شود.