بررسی تنوع مورفولوژیکی بین جمعیت های مختلف آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.)

گیاه دارویی آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak.) متعلق به تیره ی نعناع (Lamiaceae) از گیاهان انحصاری ایران بوده که بواسطه ی میزان اسانس بالا و نیز تیمول بالایی که دارد، شایان توجه است. ارزیابی تنوع بین جمعیت های این گونه در راستای اهلی سازی آن امری ضروری است. بدین منظور هشت جمعیت از این گیاه از سه استان مرکزی (شازند، خانه میران بالا، خانه میران پایین، اراک)، همدان (ملایر 1، ملایر 2 و جوزان) و لرستان (زاغه) در زمان گلدهی کامل جمع آوری و 31 صفت کمی و کیفی آنها مورد ارزیابی های مورفولوژیک قرار گرفت. نتایج بیانگر آن بود که در اکثر صفات تفاوت معنی داری بین جمعیت ها وجود داشت. صفات کرک ساقه، رنگ کاسه، کرک برگ و تعداد غدد اسانس دار برگ دارای بیشترین ضریب تغییرات بین جمعیت ها بودند. در بین صفات مهم این گیاه، بیشترین طول و قطر گل آذین و طول برگ در جمعیت زاغه ، بیشترین سطح برگ در جمعیت شازند، بیشترین تعداد غدد اسانس دار و عرض برگ در جمعیت خانه میران بالا و بیشترین تعداد گل در گل آذین در جمعیت ملایر 1 دیده شد. بین صفات مورد مطالعه همبستگی های مثبت و منفی معنی داری مشاهده شد. تجزیه خوشه ای جمعیت ها بر اساس صفات اندازه گیری شده، جمعیت ها را در سه خوشه (زاغه، شازند و سایر جمعیت ها) قرار داد. بطور کلی نتایج بیانگر تنوع بسیار بالایی بین جمعیت ها بود که این تنوع می تواند ناشی از شرایط رویشگاه یا ژنتیک جمعیت ها باشد. مطلوب تر آنست که جمعیت ها در شرایط کشت یکسان مورد ارزیابی قرار گیرند تا تاثیر شرایط رویشگاه حذف شده و به نتیجه ی مطلوب تری در انتخاب جمعیت برتر دست یافت.