دست نگاره های مفهومی بازنمای شخصیت دانشجویان رشته معماری (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا)

پیشینه و اهداف:

  بازنمایی های تصویری در قالب دست نگاره ها مهم ترین ابزار بیان ایده و تولید مفاهیم برای طراحان و دانشجویان معماری است. کاربرد وسیع آن به دلیل سادگی ابزار و سرعت بیان همواره موردتوجه طراحان است. بررسی انواع و شیوه ترسیم دانشجویان طراحی نمایانگر آن است که هر یک از روش و ساختار منحصر به فردی در ترسیم بهره می برند. واکاوی در مفاهیم نهفته در دست نگاره و شناسایی رابطه احتمالی بین بیان گرافیکی و تیپ شخصیتی، مشابهت زیادی با تحقیقات در زمینه خط شناسی و رابطه بین شخصیت افراد و دست خط دارد. خط شناسی یا گرافولوژیدر روانشناسی و تحلیل شخصیت موردتوجه قرار دارد  و  به معنای تجزیه وتحلیل ویژگی های فیزیکی و الگوهای دست خط نمایانگر شخصیت نویسنده است. دست نگاره های مفهومی اولین نمایش های بصری حاصل از ایده های ذهنی در فرایند بازنمایی و تفسیر است که روی کاغذ پیاده می شوند و همانند رویکردهای موجود در روانشناسی خط، می تواند بازگوکننده بسیاری از ویژگی های ذهنی و درونی طراحان و راهنمایی برای اساتید طراحی معماری برای شناخت توانایی دانشجویان باشد. مسئله تحقیق شناسایی مفاهیم نهفته دست نگاره های مفهومی و نحوه عملکرد شخصیت های مختلف در حل مسئله باز و بسته است.

پژوهش توصیفی تحلیلی با رویکردی اکتشافی است که با مشاهده مستقیم از طراحی دانشجویان ترم های پایه معماری و آزمون شخصیت، در پی شناخت رابطه بین کیفیت دست نگاره مفهومی با تیپ شخصیت است. مفهوم سازی ترسیمات در نوع قلم، خط، شکل، جانمایی، علایم، ایده و زمان است و در ادامه تحلیل اسناد و توصیف یافته ها انجام شد.

نمونه نتایج تحلیل اسناد ترسیمی و آزمون شخصیت نشان داد که شخصیت های ادراکی و شهودی رویکردی کلی با ایده های متنوع را در حل مسئله دارند و در مسئله باز مهارت بیشتری دارند، در مقابل با نقص جزییات و نرسیدن به یک ایده تثبیت شده مواجه هستند و در مقابل شخصیت های منطقی و قضاوتی در مسایل بسته توانمند تر هستند.

نتایج نشان می دهد شخصیت های برون گرا برخوردی کلی با مسئله دارند و در مقابل درون گراها با ایده های ذهنی خصوصا در حل مسایل باز با گرداوری اطلاعات بسیار زیاد و غرق شدن در یک ایده توجهی به اصل مسئله و دنیای واقعی ندارند. انزواطلبی و اضطراب در نوع ترسیم گویای ضعف اعتماد به نفس آن ها است. در شخصیت شهودی و حسی، نحوه دریافت و تفسیر مسئله طراحی و انتقال آن نمود بیشتری  می یابد. توجه به جنبه های روایی و داستانی موجب می شود که شهودی ها برای تحلیل مسایل چندبعدی موفق تر باشند؛ بنابراین در حل مسئله باز با خلق ایده های متنوع توفیق بیشتری داشته و در مقابل دقت کمتری در توجه به جزییات خصوصا در مسئله بسته دارند.اساتید می توانند با تحلیل دست نگاره های اولیه این نواقص را در طی گام های اول شناسایی و اصلاح نمایند. شناخت توانمندی دانشجویان با توجه به نوع شخصیت، هدایت آن ها را در مرحله مناسب امکان پذیر می سازد و با تقویت توانایی استدلال در طراحی، گام گذاردن در مسیر صحیح تولید و تثبیت ایده را تسهیل می کند.