سنجش مولفه های موثر بر ارتقای حس دلبستگی در فضای‎ آموزشی (مطالعه موردی:دبیرستانهای بجنورد)

پیشینه و اهداف :

در دوران معاصر مفهوم دلبستگی به مکان تفاوتهای قابل ملاحظه ای پیدا کرده است. دانشمندان علوم اجتماعی به شدت درگیر مفاهیم مکان و دلبستگی به مکان هستند. چه اتفاقاتی بر پیوندهای عاطفی مردم با مکان در یک جامعه پویا بهوجود می آید. در سطح کلان نظریه پردازهای جهانی شدن فهم قابل ملاحظه ای از تاثیرات پویایی بر مکان و سازمان اجتماعی در یک شهر ارایه می دهند. آنها بر این نکته تاکید دارند که چگونه تغییرات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و اجتماعی و فرهنگی، مسافرت و مهاجرت سبب افزایش ارتباط پذیری بین مکان های دوردست می گردد. روانشناسان محیطی، دانشمندان علوم اجتماعی، جغرافیدانان انسانی تفاوتی بین پویایی و دلبستگی به مکان قایل هستند و آن دو مفهوم را متضاد هم می دانند. در دیدگاه استدلالی دلبستگی به مکان به عنوان پدیده ای است که در قالب مفاهیم فردی، اجتماعی و روابط مکان- انسان است.  دلبستگی در فضاهای آموزشی یکی از مهم ترین عوامل موثر بر حضورپذیری دانش آموزان و به تبع آن رونق و پویایی محیط آموزشی است. توجه به نیازهای این افراد با توجه به شرایط جسمی می تواند زمینه ساز حضور پررنگ تر آنها در فضاهای آموزشی گردد. در همین راستا پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر احساس دلبستگی دانش آموزان در بین دانش آموزان دبیرستان شهر بجنورد صورت گرفته است. این پژوهش از حیث هدف، جزء پژوهش های کاربردی است.

در این پژوهش از روش پژوهش پیمایشی و همبستگی استفاده شده است. در این راستا از آزمون آماری کولموگراف - اسمیرنف جهت تشخیص نرمال بودن توزیع داده های پژوهش و از آزمون های آماری رگرسیون خطی چندگانه و آزمون همبستگی پیرسون جهت تعیین رابطه و شدت و جهت رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته استفاده شده است.

یافته ها :

یافته ها نشان می دهد متغیر حس هویت، بالاترین همبستگی را با میزان احساس دلبستگی نشان می دهد. بنابراین میزان احساس دلبستگی در بین متغیرهای پژوهش در مرحله اول متاثر از میزان احساس هویت و شاخص های مرتبط با آن می باشد. دومین متغیر با ضریب همبستگی پیرسون 463/0پیوندهای-اجتماعی است. متغیر حس وابستگی با ضریب 444/0در رتبه سوم قرار دارد که بیشترین همبستگی مربوط به پرسش احساس تعلق در دلبستگی است که عدد 500/0 و میانگین 17/3 نمایانگر این موضوع است و کمترین مربوط به دلتنگ  شدن برای این مکان در احساس دلبستگی است که میانگین31/2 نمایانگر این موضوع است و میانگین  61/ 2 برای پرسش دل کندن از این مکان در سه مدرسه است.

بر این اساس 37 شاخص در قالب 3 مولفه مورد سنجش واقع شده است. خلاصه نتایج پژوهش حاکی از آن است مولفه حس هویت به ترتیب مهمترین مولفه های کالبدی موثر بر احساس دلبستگی دانش آموزان در فضاهای آموزشی هستند. با توجه به ضرایب همبستگی بین خرد شاخص ها و احساس دلبستگی، به منظور ارتقای دلبستگی در مدرسه استفاده از عناصر و شکل ها و احجام معماری که مکان را هویتمند نماید تا اینکه حس هویت و در نهایت احساس دلبستگی ارتقا یابد پیشنهاد میگردد.