ارزشیابی نمودهای رویکرد ارتباطی در کتاب انگلیسی (1) دوره اول متوسطه ایران

پیشینه و اهداف:

 امروزه در سراسر جهان و در کشور ما نیاز به گفتگو به زبان انگلیسی افزایش یافته و سبب درخواست فراوان برای یادگیری این زبان شده است. این نیاز از راه های گوناگون مانند آموزش رسمی در مدارس و آموزشگاه ها، سفر به کشورهای انگلیسی زبان و... برآورده می شود. ولی آموزش کلاسی رایج ترین فرصت برای زبان آموزی به نظر می رسد؛ بنابراین، نیاز به آموزش باکیفیت و مواد و مطالب درسی مناسب گریزناپذیر است. به باور متخصصان تعلیم و تربیت کتاب درسی نمودی از برنامه درسی مصوب نظام آموزشی است. کتاب درسی یکی از مهم ترین منابع یادگیری در نظام های آموزشی است و مواد اصلی برنامه درسی مدارس را تشکیل می دهد. پژوهش درباره کتاب درسی بایسته است زیرا دبیران و دانش آموزان فراوانی از آن بهره می برند و این پژوهش ها در طراحی فرصت های مناسب برای یادگیری دانش آموزان تاثیرگذار است. مطالعه و بررسی کتاب های درسی می تواند ارتباط میان برخی مشکلات یادگیری دانش آموزان با برنامه درسی را آشکار نماید و کمک کند که مفاهیم برنامه درسی به روش مناسبی در کتاب های درسی گنجانده شود. نویسندگان ارجمند در پیشگفتار کتاب زبان انگلیسی پایه هفتم گفته اند که این کتاب با «رویکرد ارتباطی فعال خودباورانه» تالیف شده است. محقق بر آن است تا میزان انطباق این ادعا را با اصول و اهداف رویکرد ارتباطی بررسی کند و به این پرسش پاسخ دهد که این کتاب تا چه اندازه با معیارهای رویکرد ارتباطی در آموزش زبان انگلیسی سازگار است.جامعه تحقیق، کتاب مذکور و نمونه تحقیق تمام دروس، تصاویر، متن و تمرین های این کتاب است.

واحد تحلیل جمله و مکالمه های کتاب است. روش پژوهش در این پژوهش شیوه توصیفی تحلیل محتوا است و ابزار آن دربرگیرنده شش مولفه از مولفه های رویکرد ارتباطی است که روایی آن از راه کسب نظر 5 نفر متخصص آموزش زبان انگلیسی فراهم شده است. دسته بندی محتوای کتاب به دست سه محقق حاضر به صورت جداگانه انجام شده است. ضریب توافق (شاخص کاپا) در همه موارد بالاتر از 8/0 است و حاکی از پایایی نتایج دسته بندی محتوی مطالب کتاب است.

نتایج نشان می دهد که مولفه ارتباط گروهی دارای بیشترین وزن آنتروپی (37/0) و مولفه برقراری ارتباط زبانی دارای کمترین وزن آنتروپی (009/0) است. وزن آنتروپی دیگر مولفه ها عبارت اند از: مولفه میزان انطباق با فرهنگ کشور (167/0)، مولفه تقویت ارتباط دونفره (139/0)، مولفه توجه به اصل معناداری (079/0) و مولفه برقراری ارتباط از طریق شکاف اطلاعاتی (046/0). درمجموع انطباق این کتاب با معیارهای ارتباطی قابل قبول است.

  براساس نتایج به دست آمده اهمیت مولفه های رویکرد ارتباطی در کتاب زبان انگلیسی پایه هفتم به این ترتیب است: 1- تقویت ارتباط گروهی، 2- انطباق با فرهنگ کشور، 3- تقویت ارتباط دونفره، 4- اصل معناداری، 5- برقراری ارتباط از طریق شکاف اطلاعاتی، 6- برقراری ارتباط زبانی. بارزترین ویژگی این کتاب آنست که بنحو شایسته ای به مولفه های رویکرد ارتباطی پرداخته است. توجه به تقویت ارتباط گروهی بیانگر این مساله است که آموزش زبان در حال فاصله گرفتن از حالت سنتی است که این کمک شایانی به زبان آموز می کند. توجه به انطباق محتوی آموزشی با فرهنگ کشور باعث ملموس و جذاب شدن محتوی دروس و بالمال تقویت یادگیری می شود.