بررسی مفهوم دلبستگی به مکان در دو پارادایم پدیدارشناسی و روان سنجی: شناسایی ظرفیت های تعامل بازتابی به منظور پیشرفت نظری

بیان مساله: 

مطالعات دلبستگی به مکان بر حسب رویکرد روش شناختی عمدتا در قالب دو پارادایم پدیدارشناسی (کیفی) و روانسنجی (کمی) انجام شده اند. تکثر مفاهیم مکانی و عدم وجود توافق بر سر تعاریف و نحوه ارتباط آنها باهم، منجر به افزایش انتقادات در مورد عدم وضوح مفهومی در مطالعات مکان شده است. این انتقادات پیشرفت نظری در حوزه دلبستگی به مکان را وابسته به توافق بر سر تعاریف کرده اند.

تحقیق حاضر به بررسی نحوه تعریف مفهوم دلبستگی به مکان در دو پارادایم پدیدارشناسی و روانسنجی و نحوه ارتباط آن با سایر مفاهیم مکانی می پردازد. هدف از این کار بررسی نحوه تعریف دلبستگی به مکان در دو زمینه پارادایمی فوق و همچنین اختلاف برداشت ها، و دلایل آنها میان دو پارادایم است.

برای بررسی نحوه تعریف مکان در دو زمینه پارادایمی از روش تحلیل محتوا کیفی استفاده شده است. برای این منظور نحوه عملیاتی سازی و بکارگیری این ساخت مفهومی در تحقیقات تجربی واکاوی شده و تنها به تعاریف مستقیم ارایه شده از محققین اکتفا نشده است. نتایج این تحلیل ها در قالب نمودارها و مدل های مفهومی ارایه شده است.

علیرغم وجود برداشت ها و تعاریف مختلف از این مفهوم واحد، هریک از دو رویکرد پارادایمی فوق ابعاد مختلفی از این مفهوم را روشن می کنند. در این میان بررسی ویژگی های فردی یا مکانی بشتر در حوزه کار روانسنجان قرار می گیرد در حالی که بررسی و مطالعه فرایند دلبستگی به مکان نیازمند مطالعات کیفی پارادایم پدیدارشناسی است.

در عین وجود اختلافات عمیق فلسفی میان این دو پارادایم باید تعامل بازتابی آنها به منظور پیشرفت نظری در دستور کار باشد. تعامل بازتابی به معنای نگاهی بازتر به نقش مکمل دو پارادایم در تولید دانشی است که در عرصه عمل شهرسازان را قادر به ساخت مکانهایی دوست داشتنی تر سازد.