مرجئه و دوگانگی موجود در اندیشه آنان

مسلمانان پس از رحلت پیامبر (ص) دچار تشتت و افتراق شده و فرقه ها و نحله های مختلفی در حوزه اندیشه سیاسی اسلام پدیدار گردید که هر کدام از این گروه ها در خصوص مباحث کلامی صاحب آرای گوناگونی شدند. مرجیه اولیه که با پرهیز از قضاوت در مورد دو جبهه علوی و عثمانی، اعلام موجودیت کرده بودند، به مرور توجیه کلامی مناسبی در تایید سکوت خود به کار بستند که همانا به تعریف خاص ایشان از ایمان، یعنی نقطه ثقل مرجیی، منتهی شد. این برداشت که بر کنش سیاسی آن ها تاثیر مستقیم داشت، به جریانی اثر گذار در سیر تحولات سیاسی-فرهنگی در اسلام تبدیل گردید: تا جایی که همگرایی یا واگرایی آن ها با حاکمیت بنی امیه و سهم ایشان در میزان مشروعیت امویان، محل بحث جدی بوده است. بر اساس آنچه بیان گردید سوال محوری پژوهش حاضر این است که نوع مواجهه و واکنش فرق مرجیه در تعامل و تقابل با امویان چگونه بوده است؟ فرضیه طرح شده آن است که فرق مختلف مرجیه بر اساس نوع تفکر و جریان های سیاسی روز در برابر رویکردهای امویان واکنش نشان داده اند. نوشتار پیش روی بر اساس روش توصیفی -تحلیلی سامان یافته است.