ریشه یابی علل نابودی مراتع با رویکرد آینده پژوهی در منطقه سیستان

مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل ریشه ای نابودی مراتع به روش توصیفی- تحلیلی در منطقه سیستان انجام شد. به این منظور در ابتدا ‏به روش میدانی، مرور منابع ‏و طوفان فکری 81 عامل شناسایی شده و در چهاربخش 1) مدیریتی- سیاسی ، 2) اجتماعی، فرهنگی و ‏آموزشی، 3) اقتصادی و 4) بوم شناختی قرار گرفت.ماتریس اثرات متقابل با عوامل شناسایی شده در قالب پرسشنامه تشکیل و توسط ‏‏36 پاسخگو از متخصصین، کارشناسان و بهره برداران تکمیل شد.عوامل شناسایی شده با استفاده از روش تحلیل ساختاری در نرم افزار ‏MICMAC‏ جهت به دست آوردن عواملی با ‏بیشترین تاثیرگذاری و کمترین تاثیرپذیری غربال شدند. وضعیت پراکندگی عوامل در ‏محورهای تاثیرپذیری و ‏تاثیرگذاری در روش های مستقیم و غیرمستقیم و همین طور اثرات احتمالی مستقیم و غیرمستقیم تحلیل ‏ساختاری نشان داد که سیستم از پایداری برخوردار است. براساس نتایج به دست آمده مهم ترین عواملی که باتوجه به ‏آنها می توان ‏تحولات آینده راکنترل کرد نه مورد بوده که برای هر گونه برنامه و اقدام جهت بازسازی مراتع باید اول وضعیت این عوامل را بهبود ‏بخشید. هشت مورد از این عوامل در بخش مدیریتی- سیاسی و یک مورد در بخش اجتماعی، فرهنگی و آموزشی قرار دارد. از این بین ‏سه عامل عدم انتخاب مسیولین شایسته، حاکم بودن روابط بر ضوابط و بی مسیولیتی نمایندگان مجلس در همه روش ها به عنوان ‏موثرترین عوامل شناسایی شد. عوامل عدم حفاظت صحیح از منابع پایه و ژنتیکی، عدم استفاده صحیح از خدمات و مواهب طبیعی و ‏فرهنگی، و مشکلات مرزنشینی نیز وابسته ترین عوامل بوده و به عنوان شاخص وضعیت مراتع شناسایی شد‏ که پایش وضعیت آنها به-‏عنوان معیاری جهت سنجش میزان موفقیت مدیریت پیشنهاد می شود. ‏نتایج این مطالعه نشان داد که بحران وضعیت مراتع در سیستان ‏بیش از هر چیز یک بحران مدیریتی- سیاسی در سطوح بالای دولتی و نه بوم شناختی در سطوح پایین محلی است.