تاثیر تلقیح باکتری و قارچ میکوریز آربسکولار بر برخی ویژگی های مورفولوژیکی نهال های داغداغان (Celtis caucasica L.) تحت تنش خشکی (مطالعه موردی: لرستان)

شرایط نامساعد محیطی سبب ایجاد تنش در گیاهان و اختلال در رشد و نمو و بقای آن ها می شود.امروزه کاربرد میکروارگانیسم های خاکزی بویژه قارچ ها و باکتری های محرک رشد که با انجام فرآیند های مختلف زیستی در رشد گیاه و چرخه عناصر غذایی خاک دخالت دارند جهت کاهش آثار سوء تنش های محیطی توصیه می گردد.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کاربرد نهاده های زیستی بر ویژگی های رویشی گیاه داغداغان (رویش قطری و رویش ارتفاعی، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه و اندام هوایی و کلونیزاسیون نهال)، آزمایشی به صورت فاکتوریل (فاکتورهای قارچ در دو سطح تلقیح قارچ میکوریز آربسکولار و شاهد بدون تلقیح، باکتری در چهار سطح تلقیح سودوموناس، آزسپیریلوم، ازتوباکتر و شاهد و تنش خشکی در سه سطح ظرفیت مزرعه (80، 60 و 40 درصد) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در 4 تکرار در گلخانه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان لرستان اجرا و از روش تجزیه واریانس فاکتوریل برای مقایسه ویژگی های اندازه گیری شده و برای دسته بندی آن ها از آزمون چندگانه دانکن در سطح 05/ 0 استفاده شد.

نتایج و بحث:

 در این پژوهش نتایج تجزیه واریانس تلقیح سطح های مختلف میکروارگانیسم ها و تنش خشکی بر صفات رویشی نهال های داغداغان در سطح پنج درصد با اختلاف معنی دار، بهبود مقادیر اندازه گیری شده و تاثیر فزاینده و مثبت برخی از تیمارها مشاهده شد، در میان صفات مورد آزمایش، نهال های شاهد که معرف شرایط عادی جنگل ها در عدم حضور میکروارگانیسم ها است کمترین مقدار را از نظر آماری در مقایسات میانگین داشتند. بهترین عملکرد تیمارها در رویش قطری نهال داغداغان در سه سطح تنش خشکی با تلقیح سودوموناس - گلوموس موسه و ازتوباکتر - گلوموس موسه بویژه در تنش متوسط با مقادیر 0.54 و 0.52 میلی متر به دست آمد. همچنین بیشترین میزان رویش ارتفاعی در هر سه سطح تنش خشکی بویژه در تنش متوسط با تلقیح سودوموناس - گلوموس موسه و ازتوباکتر - گلوموس موسه به ترتیب با میانگین 21.55 و 20.55سانتی متر و در سطح برگ برای تنش خشکی کم به همراه سودوموناس - گلوموس موسه و سپس ازتوباکتر - گلوموس موسه به ترتیب با میانگین 116و 114.75سانتی متر مربع به دست آمد. بیشترین طول ریشه در تنش خشکی متوسط با تلقیح سودوموناس و ازتوباکتر، در وزن تر ریشه تحت تنش خشکی متوسط همراه با تلقیح ازتوباکتر و سودوموناس به ترتیب با میانگین 7916/16 و 7941/16 گرم حاصل شد. بیشترین وزن خشک ریشه در تنش خشکی زیاد برای تیمارهای ازتوباکتر و سودوموناس، برای وزن تر و خشک اندام هوایی در تنش خشکی متوسط با تلقیح سودوموناس - قارچ و ازتوباکتر - قارچ حاصل شد. بالاترین درصد کلونیزاسیون نیز در تنش خشکی کم با عملکرد بهتر سودوموناس - قارچ و ازتوباکتر - قارچ به ترتیب با میانگین 144.175 و 42.675 درصد مشاهده شد.

عامل های میکروبی، قارچی و برهم کنش آن ها، کلونیزاسیون ریشه ها، ویژگی های رشدی گیاه و جذب آب توسط گیاه را افزایش داده و در نتیجه سبب افزایش تحمل گیاه نسبت به شرایط تنش خشکی شده است.