مدل سازی پراکندگی زمانی و مکانی گسترش ویروس کرونا (مطالعه موردی: استان های قم و مازندران)

ویروس کرونا عامل یکی از بیماری های واگیردار و عفونی سده بیست ویکم است که از اواخر دسامبر 2019 از ووهان چین به سراسر جهان گسترش یافت. در پژوهش حاضر، مدل سازی پراکندگی زمانی و مکانی ویروس کرونا با استفاده از مدل رگرسیون وزن دار مکانی انجام گرفت و نتایج با مدل حداقل مربعات، برای سه شاخص (مبتلایان، فوت شدگان و بهبودیافتگان) برای استان های قم و مازندران در طی دوره زمانی 3 اسفند 1398 تا اواخر مهر 1399 مقایسه شد. همچنین برای تحلیل سه شاخص ویروس کرونا از الگوی خودهمبستگی مکانی موران استفاده شد. علت انتخاب استان مازندران و قم به عنوان مناطق مطالعه در پژوهش حاضر، مسافرت های زیارتی و سیاحتی بود. همچنین این دو استان از اولین استان های درگیر با ویروس کرونا در کشور بودند. نتایج پژوهش نشان می دهد که پراکندگی مبتلایان در استان قم در طی دوره زمانی ذکرشده، 25/44 درصد و پراکندگی فوت شدگان 34/4 درصد بود. پراکندگی مکانی این شاخص ها بیشتر در قسمت های شمال غربی و جنوبی شهرهای استان قم بود. اما پراکندگی بهبودیافتگان برای این استان 07/61 درصد بود که بیشتر در قسمت های مرکزی استان دیده شد. پراکندگی زمانی و مکانی مبتلایان ویروس کرونا در استان مازندران در طی دوره زمانی ذکرشده 57/35 درصد و پراکندگی فوت شدگان 61/2 درصد بود. بیشتر مبتلایان و فوت شدگان از نظر مکانی در قسمت شمالی این استان دیده شدند. بهبودیافتگان براساس مدل حداقل مربعات در طی دوره زمانی 3 اسفند 1398 تا اواخر مهر 1399، بیشتر در قسمت های مرکزی و بخشی های کوچکی از قسمت های جنوبی این استان پراکنده بودند. بنابر نتایج پژوهش حاضر، براساس مدل های رگرسیون وزن دار مکانی و حداقل مربعات، مهم ترین عامل پراکندگی زمانی و مکانی ویروس کرونا در استان های قم و مازندران، سفرهای گردشگری و زیارتی است. از این رو ممنوعیت سفر به این استان ها و ارایه خدمات سازمان ها و ادارات به صورت الکترونیکی و غیرحضوری با هدف کاهش حضور مردم در جامعه و قرنطینه خانگی، پیشنهاد پژوهش حاضر به منظور کاهش پراکندگی مکانی ویروس کرونا در استان های قم و مازندران است.