خط و نمود دیگری در آثار هنرمندان زن مهاجر کشورهای اسلامی

مهاجرت مسیله‏ای فرهنگی است که تداعی‏گر مفاهیمی مانند هویت، از خودبیگانگی، غربت و نوستالژی است. مهاجرت بر اندیشه و آثار هنرمندان تاثیر مستقیم می‏گذارد. آثار هنرمندان مهاجر به واسطه بیان مضامین ویژه در سال‏های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. در این میان، هنرمندان مهاجر کشورهای اسلامی نیز توانسته‏ اند با نمایش آثار خود ابعاد گوناگون هنر مهاجران را به تصویر بکشند. یکی از جنبه‏ های فرهنگ که در جریان مهاجرت دچار تحول می‏شود، زبان و به دنبال آن خط است. خط بخشی مهم از آثار هنرمندان کشورهای اسلامی است و وابستگی آن به زبان کارکردهای مختلفی را برای آن به وجود آورده است. در میان هنرمندان مهاجر، زنان هنرمند نیز خط را به عنوان عنصر مهم کار خود برگزیده‏اند. پرسش اصلی تحقیق این است که نقش خط در آثار هنرمندان زن مهاجر چیست و به چه دلیل از خط و نوشتار در آثار خود بهره برده ‏اند؟ این نوشتار که با روش توصیفی تحلیلی و اطلاعات گردآوری شده کتابخانه‏ای انجام شده است، بر اساس دیدگاه باختین به تحلیل آثار مورد نظر می‏پردازد. میخاییل باختین از اندیشمندان قرن بیستم است که در حوزه انسان شناسی نظریه «دیگری» و «دیگربودگی» را مطرح کرده است. او باور دارد انسان همواره به انسان دیگر نیازمند است و از دریچه انسان دیگر به خود نگاه می‏کند و یکی از عومل تاثیرگذار در شکل‏گیری و شناخت موقعیت انسان، دیگری است. با مطالعه آثار هنرمندان زن مهاجر از کشورهای ایران، عراق، فلسطین، الجزایر، مراکش و مصر آثاری از لالا الصعیدی از مراکش، شیرین نشاط از ایران و هیف کهرمان از عراق انتخاب شده است. نتایج بررسی نشان می‏دهد این زنان مهاجر خط را برای بیان هویت و دیگربودگی‏ شان به کار برده و در موقعیت دیگری دست به خلق اثر زده‏ اند و برآن‏ اند تا هویت و دیگربودگی‏شان را نمایش دهند.