ارزیابی آلودگی خاک های کنار جاده ای به فلزات سنگین (سرب، نیکل، مس، روی) در جاده قدیم رشت-قزوین در استان گیلان

آلودگی خاک های کنار جاده ای به فلزات سنگین یک تهدید جدی برای اکوسیستم خاک و سلامتی انسان ها محسوب می شود. از این رو، هدف از این مطالعه تعیین غلظت و ارزیابی آلایندگی فلزات سنگین در خاک های کنار جاده ای در مسیر جاده قدیم رشت قزوین است.

پس از بازدیدهای میدانی و حذف جاده های درون شهری، تعداد 10 ایستگاه خارج از شهر انتخاب گردید و نمونه برداری با سه تکرار از خاک های سطحی کنار جاده ای در اطراف جاده قدیم رشت قزوین انجام شد. نمونه ها پس از آماده سازی اولیه و عملیات هضم اسیدی، بوسیله دستگاه ICP-OES اندازه گیری شد. جایگاه کیفیت خاک منطقه با استفاده از شاخص زمین انباشتگی (Igeo) و شاخص پتانسیل خطر اکولوژیکی (PERI) تعیین گردید.

نتایج نشان داد که میانگین غلظت Zn، Cu، Ni و Pb در خاک های کنار جاده ای به ترتیب 58/07، 19/96، 20/26 و mg/kg 23/21 است. غلظت فلزات Zn و Ni بیشتر از غلظت زمینه به دست آمد و مقدار Zn فراتر از استاندارد آلودگی WHO بود. پتانسیل خطر اکولوژیکی منطقه با میانگین 86/24، بیانگر خطر کم برای همه فلزات مورد مطالعه بود. براساس نتایج شاخص زمین انباشتگی منطقه مورد مطالعه برای فلز  Niدر سطح آلودگی متوسط طبقه بندی شد.  

جاده های قدیمی به عنوان یکی از کانون های آلودگی برای اراضی پیرامونی شناخته شده اند. اگرچه انتظار می رود همواره غلظت آلاینده ها در اطراف جاده بسیار بالا باشد اما بررسی و بازدیدهای میدانی نشان می دهد که ترمیم و تعریض جاده، عملیات کشاورزی در اراضی حاشیه ای و وزش باد در مناطق کوهستانی عاری از پوشش گیاهی مانع از تجمع بار آلودگی ناشی از حمل و نقل در خاک های سطحی در منطقه شده است.