سنجش عوامل موثر در تاب آوری محیطی استفاده از گونه های گیاهی برای توسعه فضاهای سبز شهری در مناطق گرم و خشک (مطالعه موردی: شهر قم)

در حال حاضر گسترش فضاهای سبز پایدار در شهرها بدون ارزیابی عوامل موثر بر میزان تاب آوری گونه های گیاهی و به کارگیری این یافته ها در ارایه الگوی کشت مناسب از گیاهان ناپایداری را در پی دارد. هدف این پژوهش ارزیابی مولفه های موثر بر میزان تاب آوری گونه های گیاهی جهت توسعه فضای سبز شهری قم و ارایه لیستی از گونه های گیاهی سازگار با شرایط محیطی خاص و آب و هوای نیمه خشک و بیابانی این شهر بوده است. این تحقیق سعی بر کمی کردن شاخص های کیفی خصوصیات گونه های گیاهی جهت ارزیابی مقایسه ای آنها در ارتباط با معیارهای تاب -آوری دارد. بدین منظور ابتدا معیارها و زیرمعیارهای تاب آوری گیاهان بر اساس مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و تجربه نگارندگان تعیین شد. سپس با توجه به معیارهای تاب آوری گیاهان نسبت به شرایط خاک، آب، شرایط اقلیمی، آلودگی های شهری و شرایط اکولوژیک منطقه، گونه های گیاهی توسط فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) و FTOPSIS مورد ارزیابی و اولویت بندی قرار گرفتند. یافته های تحقیق نشان داد که از دیدگاه کارشناسان مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر تاب آوری گیاهان در فضای سبز شهر قم به ترتیب اولویت، شامل آب (273/0)، خاک (254/0)، اقلیم (199/0)، شرایط اکولوژیک (180/0) و آلودگی شهری (092/0) می باشند. همچنین مقاومت گیاهان به شوری خاک با امتیاز 075/0، مقاومت به شرایط تبخیر و تعرق با امتیاز 069/0، مقاومت به کمبود آب با امتیاز 067/0، مقاومت به شوری آب با امتیاز 067/0 و مقاومت در برابر عوامل نامساعد محیط با امتیاز 063/0، به عنوان مهم ترین زیرمعیارهای تاب آوری گیاهان حایز اهمیت شناخته شدند. در نهایت مشخص شد گونه های درختی از جمله گزشاهی (Tamarix gallica)، پده (Populus euphratica)، اکالیپتوس آبی (Eucalyptus globules)، عرعر (Aianthus altissima)، پسته چینی (Pistacia chinensis)، کاج مشهدی (pinus Mugo) وکاج سیاه (Pinus nigra) با اختصاص ضریب نزدیکی 9053/0، 8883/0، 8847/0، 8591/0، 8521/0، 8473/0 و 8415/0 به عنوان مهمترین گونه های گیاهی تاب آور نسبت به شرایط محیطی شهر قم، قابلیت کاربرد گسترده در فضاهای سبز شهری بر اساس امکانات و شرایط هر منطقه از این شهر را دارا می باشند.