تاثیر آموزش بازخورد محور بر تبعیت از رژیم غذایی و محدودیت مایعات بیماران تحت همودیالیز مراجعه کننده به مراکز آموزشی درمانی ارومیه در سال 1399

همودیالیز رایج ترین روش درمان بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه است و یکی از مشکلاتی که در این بیماران گزارش شده عدم تبعیت آن ها از رژیم غذایی و محدودیت مایعات هست. هدف از مطالعه حاضر تعیین تاثیر آموزش به شیوه بازخورد محور (Teach - Back) بر تبعیت از رژیم غذایی و محدودیت مایعات بیماران تحت همودیالیز است.

در این مطالعه 60 نفر از بیماران تحت درمان با همودیالیز مراجعه کننده به بیمارستان های آموزشی ارومیه در سال 1399 به صورت تصادفی در دو گروه کنترل و مداخله تخصیص داده شدند. در گروه مداخله علاوه بر آموزش های روتین، آموزش به روش بازخورد محور در دو حیطه رعایت رژیم غذایی و محدودیت مایعات در طی 3 جلسه به مدت 45 الی 60 دقیقه به بیمار داده شد. گروه کنترل تنها آموزش های رایج در بخش را دریافت کردند. گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه دموگرافیک و تبعیت از درمان بیماران مرحله انتهایی نارسایی کلیه (ESRD-AQ) زیر مقیاس رعایت رژیم غذایی و محدودیت مایعات در سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون (7 روز بعد از مداخله) و پیگیری (30 روز بعد از مداخله) انجام شد. داده ها پس از جمع آوری با استفاده از نرم افزار spss نسخه 26، آزمون ها آماری کای اسکویر، تی مستقل، تحلیل واریانس مکرر سنجش و مقایسه شد.

در روند میانگین نمره رعایت محدودیت مایعات تفاوت معنی داری بین دو گروه مداخله و کنترل وجود داشت (001/0> P). بدین معنی که در ابتدا میانگین هر دو گروه تقریبا یکسان بودند. در گروه کنترل در طی زمان های بعدی تقریبا میانگین ها شبیه به هم بودند و تغییر معناداری با یکدیگر نداشتند ولی در گروه مداخله در زمان های بعدی نمره میانگین رعایت محدودیت مایعات افزایش داشته است و همچنین میانگین نمرات تبعیت از محدودیت مایعات گروه مداخله در هر دو مرحله پس آزمون و پیگیری به طور معناداری بالاتر از گروه کنترل بود (001/0p=). در روند میانگین نمره تبعیت از رژیم غذایی تفاوت معنی داری بین دو گروه مداخله و کنترل وجود نداشت (001/0< P).

مطالعه حاضر نشان داد که آموزش بازخورد محور بر تبعیت از محدودیت مایعات بیماران تحت همودیالیز کارایی چشمگیری دارد اما بر تبعیت از رژیم غذایی این بیماران تاثیری ندارد. پیشنهاد می شود پرستاران شاغل در بخش های همودیالیز با افزایش تعداد جلسات آموزش بازخورد محور درک بیماران از بیماری خودشان را افزایش دهند و درنتیجه می توانند نقش مهمی در خود مراقبتی بیماران تحت همودیالیز و تبعیت آنان از رژیم غذایی و محدودیت مایعات ایفا نمایند.