کاربست مطالعات زبان شناختی بر فهم نوین نهج البلاغه-مطالعه موردی جلوه گفتاری زبان

مطالعات میان رشته ای از موضوعات جدید در علم محسوب می شود که برآیند پیچیدگی مسایل و غیرخطی بودن روابط اجتماعی میان حوزه های مختلف معرفت است که شناخت آنها را از طریق روش های رشته ای تقریبا غیر ممکن ساخته است. علوم انسانی نیز به جهت آن که غیر خطی بودن روابط در آن ها بارزتر است، نیاز بیشتری به استفاده از روش میان رشته ای برای پیش برد اهداف خود دارد. یکی از این روش ها بهره گیری از مطالعات شناختی و به ویژه زبان شناسی شناختی است. در این رشته، نظریه نوین «استعاره مفهومی» ارایه شده است که می توان از این نظریه در مطالعات دینی استفاده نمود. در پژوهش حاضر ابتدا به معرفی این نظریه ضرورت کاربست آن در مطالعات نهج البلاغه پرداخته می شود؛ سپس با بررسی مفهوم «گفتار» در نهج البلاغه بر اساس نظریه استعاره مفهومی، به تاثیر این دیدگاه بر نحوه فهم گزاره های دینی اشاره می شود. پرسش اصلی این است که مفهوم «گفتار» در نهج البلاغه، چگونه مفهوم سازی شده و بر درک چه حوزه هایی از معارف اثرگذار بوده است. به همین منظور ابتدا تمام عبارات مشتمل بر واژه«قول» استخراج و حوزه های مبدا استعاره مفهومی آن بررسی گردید. بررسی عبارات استعاری مرتبط با این واژه بیانگر آن است که اولا «گفتار» در نهج البلاغه، با استفاده از چند مفهوم مبدا مانند شی، ظرف مکان و... ساختاربندی شده و با بررسی عبارات استعاری حاوی مفهوم گفتار مشخص شد که این جلوه از زبان در نهج البلاغه، برای تبیین مفاهیم انتزاعی مانند آثار و تبعات سخن، اطاعت، اهمیت گفتار به موقع، دروغ، مجادله، انطباق قول و فعل و... به کاررفته است؛ ثانیا توسیع معنایی درباره مفهوم«گفتار»در نهج البلاغه در پرتو نظریه استعاره معاصر، رخ داده است.