مطالعه اثر تراز آب زیرزمینی و نوع کاربری بر منشاء و توزیع کانی های رسی در خاک های لسی جنوب غرب استان گلستان

کانی های رسی منشاء ارثی، تغییر یافتگی و یا نوساختگی داشته اما عواملی نظیر توپوگرافی، نوع مواد مادری، تراز آب زیر زمینی، اقلیم و کاربری، مقدار نسبی و الگوی توزیع آنها را تغییر می دهد. این تحقیق در اراضی جنوب غربی استان گلستان و در سه تراز آب زیر زمینی متفاوت و کاربری های جنگلی، کشت دیم و غرقابی صورت گرفته است. رژیم های رطوبتی-حرارتی حاکم، زریک- ترمیک و یودیک- مزیک بوده و مواد مادری نیز لس می باشد. براساس نتایج به دست آمده، کانی های ایلیت، اسمکتیت و کائولینیت در تمامی خاک های مورد مطالعه دیده شده است. کانی کلریت در سری خاک های جنگلی با زهکشی مطلوب، آبشویی مناسب و pH اسیدی دیده نشده است. در اراضی غرقابی با تراز آب زیر زمینی بالا، زهکشی ضعیف، مقدار کانی اسمکتیت حداکثر بوده و منشاء آن بیشتر نوتشکیلی می باشد. در خاک های تحت کشت دیم، تراز آب زیر زمینی عمیق، شرایط زهکشی مطلوب و فرآیند آبشویی، شرایط را برای رهاسازی K+ و تبدیل ایلیت به اسمکتیت فراهم نموده است. در این اراضی کاهش مقدار ایلیت نسبت به عمق را می توان به فرآیند تبدیل ایلیت به اسمکتیت و در اراضی با زهکشی ضعیف و تراز آب زیر زمینی بالا به محدودیت فرآیند انتقال رس و هوادیدگی فیزیکی ناشی از نوسانات فصلی دما و رطوبت، نسبت داد. حضور و پایداری ورمی کولیت در اراضی جنگلی به علت فرآیند آبشویی بالا، افزایش فعالیت Al و pH نسبتا اسیدی خاک می باشد. کائولینیت منشاء ارثی داشته و رابطه مشخصی بین مقدار آن و تراز آب زیر زمینی و کاربری دیده نشده است. به طور کلی در این مطالعه می توان گفت، تراز آب زیر زمینی و کاربری تاثیرگذارترین پارامتر بر الگوی توزیع و مقدار نسبی کانی های اسمکتیت و ایلیت بوده ولی الگوی توزیع کانی ورمی کولیت بیشتر تحت تاثیر اقلیم است