سبک شناسی غزلیات میرعابد سیدای نسفی

 سبک شناسی یک اثر هنری، گامی مهم در جهت شناختن همه جانبه آن است و اهمیتش بر کسی پوشیده نیست. سیدای نسفی یکی از شاعران برجسته سبک هندی در قرن یازدهم هجری (قرن هفدهم میلادی) در تاجیکستان است که تاکنون غزلیات او از منظر سبک شناسی بررسی نشده اند؛ بنابراین در این پژوهش تصمیم بر آن شد که به سبک شناسی غزلیات دیوان سیدا پرداخته تا خوانندگان با زوایای گوناگون شعر و شخصیت هنری وی آشنا شوند.

 نوع رویکرد ما در این مقاله، سبک‌ شناسی ساختگراست که براساس آن به بررسی و تحلیل دقیق و موشکافانه هر سه حوزه زبانی، ادبی و فکری در 30 غزل منتخب از دیوان سیدا پرداخته شده است.

 از جمله ویژگیهای زبانی در غزلیات سیدا این است که واج آرایی و تکرار بیشترین سهم را در ایجاد موسیقی درونی دارند. اسامی ذات بیش از سه و نیم برابر اسامی معنا هستند. اسامی فارسی بیش از دو برابر اسامی عربی اند که از مختصات سبک هندی است. افعال ساده نیز پنج برابر افعال مرکبند و از افعال پیشوندی بندرت استفاده میکند. در چینش نحوی شعر او نیز اغراض زیبایی شناسانه دخالت دارد. در حوزه بلاغی بیشترین بسامد از آن تشبیهات محسوس و عینی است. در حوزه استعاره، تشخیص بالاترین بسامد را دارد. در میان صنایع بدیعی نیز تناسب و تمثیل بیشترین بسامد را دارند. ضمن اینکه برای هر یک از بخشهای زبانی و بلاغی نمودارهای بسامدی ارایه شده است.

 بسامد اسامی ذات بدان معناست که شاعر در پی محسوس کردن امور معقول است. کاربرد افعال منفی و دارای یاس و ناامیدی با بسامد بالا، نشان از اوضاع غمبار و نابسامان سیدا دارد. بسامد جملات ساده و بسیط نیز به سبک او سرعت و هیجان بیشتری بخشیده است. او شاعری مبارز است و در عهد خود محبوب و تاثیرگذار بوده است.