بررسی اثر مکان رویش بر میزان و کیفیت اسانس اسپات گل آذین برخی رقم های نخل خرما

گل آذین خرما (Phoenix dactylifera L.) در پوششی بنام اسپات قرار دارد که حاوی اسانس است. در این مطالعه تاثیر منطقه رویش (بم و جیرفت) بر میزان و اجزای اسانس اسپات رقم های خرما (پیارم، زاهدی، مضافتی و هلیله ای) ارزیابی شد. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب و آنالیز آن توسط دستگاه های GC و GC/MS انجام شد. نتایج نشان داد اثر رقم بر ویژگی‎های ریخت‎شناسی بیش از اثر مکان بود و رقم های مضافتی (06/55 سانتی‎‎متر) و هلیله‎ای (80/48 سانتی‎متر) بیشترین طول اسپات نشان دادند. بیشترین عرض اسپات در رقم های مضافتی (52/11 سانتی‎متر) و پیارم (83/10 سانتی‎متر) ثبت شد و رقم زاهدی بیشترین تعداد اسپات در نخل (83/14 عدد) را داشت. از طرف دیگر، وزن تر و خشک اسپات و عملکرد ماده خشک اسپات در بم (به‎ترتیب 30/235 و 66/67 گرم در اسپات و 906/747 گرم در نخل) به‎ترتیب معادل 38، 48 و 41 درصد بیش از جیرفت شد. میزان اسانس هر اصله نخل در منطقه بم (246/1 گرم) 26/2 برابر جیرفت (551/0 گرم) شد. رقم مضافتی بیشترین وزن تر، خشک و عملکرد ماده‎خشک اسپات را داشت. بیشترین درصد اسانس (168/0-148/0 درصد) نیز به دو رقم زاهدی و پیارم تعلق داشت. اسانس هر چهار رقم در هر دو مکان رویش حاوی 3و4 دی متوکسی تولوین (2/71-7/58 درصد)، پارا متیل انیسول (0/30-2/4 درصد)، 2و6 دی متوکسی تولوین (8/16-6/8 درصد)، ان نونانال (1/4-6/0 درصد) و اورتو وانیلین (6/2-5/0 درصد) بودند. رقم های مورد مطالعه از لحاظ اثرپذیری از مکان رویش به دو دسته تقسیم شدند. رقم های هلیله‎ای و مضافتی از ثبات نسبی بیشتری برخوردار بودند.