غربالگری بیولوژیکی و مولکولی برخی ارقام و کلونهای امیدبخش سیب زمینی برای مقاومت به ویروس X سیب زمینی

این پژوهش به منظور غربالگری برخی ژنوتیپ های سیب زمینی شامل 35 رقم تجاری در ایران و 24 کلون امیدبخش حاصل از برنامه های به نژادی، نسبت به ویروس X سیب زمینی (Potato virus X = PVX) با استفاده از آزمون های بیولوژیکی و نشانگرهای مولکولی انجام شد. برای این منظور، ابتدا جدایه ویروسی روی گیاه محک گل تکمه ای مایه زنی و خالص سازی بیولوژیک و سپس با مایه زنی روی گیاه توتون، تکثیر و در محیط کشت بافت نگهداری گردید. برای ارزیابی واکنش ژنوتیپ ها نسبت به این ویروس از روش استاندارد مرکز بین المللی سیب زمینی(CIP) شامل مایه زنی مکانیکی و پیوند استفاده شد. ابتدا سه گیاهچه سیب زمینی از هر ژنوتیپ به صورت مکانیکی در شرایط گلخانه ای توسط عصاره آلوده به ویروس مایه زنی شد و ژنوتیپ ها براساس نتایج آزمون DAS-ELISA در دو گروه مقاوم و حساس قرار گرفتند. به منظور تعیین نوع مقاومت ژنوتیپ های مقاوم بر روی گیاهان گوجه فرنگی آلوده به PVX در سه تکرار پیوند و آلودگی آنها توسط آزمون الایزا بررسی شد. نتایج حاصل از هر دو آزمایش مایه زنی مکانیکی و پیوند نشان داد که 12 رقم تجاری و 11 کلون امیدبخش سیب زمینی دارای مقاومت از نوع بسیار بالا (Extreme Resistance, ER) و 9 رقم تجاری و یک کلون امیدبخش دارای مقاومت از نوع فوق حساسیت (Hypersensitive Reaction, HR) نسبت به PVX بودند. سایر ژنوتیپ ها شامل 14 رقم تجاری و 12 کلون امیدبخش در حداقل یکی از تکرارها به PVX آلوده شدند و به عنوان حساس شناسایی گردیدند. غربالگری برای ژن های مقاومت Rx1 و Rx2 نیز توسط واکنش زنجیره ای پلی مراز (PCR) به ترتیب با استفاده از نشانگرهای اختصاصی 5RX1 و106RX2 در ژنوتیپ های با مقاومت ER انجام شد. نتایج بررسی های مولکولی نیز نشان داد که 13 ژنوتیپ سیب زمینی دارای ژن مقاومت Rx1 و هفت ژنوتیپ دارای ژن مقاومت Rx2 بودند و در ژنوتیپ های با مقاومت HR و حساس هیچیک از این ژن ها ردیابی نشد و با نتایج آزمایش های گلخانه ای و سرولوژیکی مطابقت داشت. با توجه به نتایج این پژوهش از ژنوتیپ های با مقاومت ER به ویروس و دارای ژن Rx1 و یا Rx2 می توان در برنامه های به نژادی به عنوان والد مقاوم برای تولید ارقام سیب زمینی با صفات مطلوب زراعی و مقاوم نسبت به PVX استفاده کرد.