شناسایی ابعاد، مولفه ها و شاخص های بومی ارزیابی عملکرد پژوهش در دانشگاه های جامع (مطالعه موردی: دانشگاه های آزاد اسلامی شهر تهران)

پژوهش کیفی حاضر با هدف شناسایی ابعاد، مولفه ها و شاخص های بومی ارزیابی عملکرد پژوهش در دانشگاه های جامع آزاد اسلامی شهر تهران انجام گرفته است.

پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی-توسعه ای و از لحاظ اجرا پدیدارشناختی و از نظر گردآوری داده ها روش کیفی بوده است. لذا ابتدا با بهره از ادبیات و پیشینه ی پژوهش، اقدام به شناسایی فاکتورهای تاثیرگذار بر ارزیابی عملکرد حوزه پژوهش دانشگاه ها گردید و سپس گردآوری داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان و متخصصان حوزه پژوهش و ارزیابی عملکرد، به شیوه هدفمند از نوع گلوله برفی تا مرحله رسیدن به اشباع نظری ادامه پیدا کرده است. داده ها با تعداد 12 نفر خبره به اشباع نظری رسیده است و طی فرآیند تحلیل داده ها با استفاده از استراتژی استراوس کوربین از طریق سه مرحله کدگذاری (باز، محوری و تفسیری)، ابعاد، مولفه ها و شاخص های ارزیابی عملکرد پژوهش شناسایی گردیده است.

نتایج بدست آمده، نشان داد که ارزیابی عملکرد پژوهش در دانشگاه های آزاد اسلامی وابسته به ابعاد سه گانه:    1- درون دادها با سه مولفه الف- نقش منابع انسانی (مشتمل بر 8 شاخص)، ب- نقش مدیریت و رهبری (مشتمل بر 5 شاخص)، ج- نقش زیرساخت ها (مشتمل بر 3 شاخص)، 2- بعد فرآیندها با پنج مولفه الف- برقراری سیستم انگیزش و پاداش دهی متناسب در حوزه فعالیت پژوهش (مشتمل بر 6 شاخص)، ب- ارتقای دانش، بینش و مهارت های پژوهشی (مشتمل بر 3 شاخص)، ج- اخلاق مداری و رعایت ارزش های ملی و حرفه ای (مشتمل بر 3 شاخص)، د- نوآوری، خلاقیت و کارافرینی (مشتمل بر 3 شاخص)، ه- استفاده از خرد جمعی، فعالیت های گروهی و مشارکتی (مشتمل بر 3 شاخص)، 3- بعد نتایج شامل مولفه های الف- اثربخشی پژوهش (مشتمل بر 4 شاخص)، ب- رقابت پذیر بودن پژوهش (مشتمل بر 3 شاخص)، ج- درآمدزایی از طریق پژوهش (مشتمل بر 3 شاخص) و د)- کمیت و کیفیت فعالیت ها و محصولات پژوهش (مشتمل بر 4 شاخص) بوده است. در کل ابعاد سه گانه ارزیابی عملکرد پژوهش شامل 12 مولفه و 48 شاخص بوده است. از آنجا که ارزیابی مرکز ثقل همه ی سیاست ها و راهبردهای بهبود کیفیت محسوب می شود، برای بهبود کیفیت یکی از مهم ترین اقدامات، ارزیابی است و ارزیابی نیازمند داشتن شاخص ها است تا علاوه بر تعیین کارایی و اثربخشی، توانایی تعیین نقاط قوت و ضعف سازمان را نیز داشته و راه کارهایی نیز برای رفع نقاط ضعف احتمالی موجود ارایه دهد. یافته های این مطالعه از طریق شناسایی ابعاد، مولفه ها و شاخص های ارزیابی عملکرد پژوهش در دانشگاه ها و با رویکردی سیستمی و با درنظرگرفتن شاخص های بومی، دستاوردهای نظری و کاربردی مناسبی را در اختیار سیاست گذاران، برنامه ریزان و مدیران دانشگاه به منظور شناسایی نقاط قابل بهبود در عملکرد پژوهشی قرار داده و می تواند بستر لازم را جهت ارتقای کیفیت آن فراهم سازد.