ارائه مدلی جهت خلق ظرفیت های نوآوری در مدیریت دانشگاهی ایران

تربیت نیروی انسانی متخصص برای سال‌های آینده، انجام تحقیقات برای مشکلات، نوآوری و خلاقیت برای حل مسایل، ایفای نقش پیشتاز در امور علمی و فرهنگی، ارتباط با تحولات علمی جهان و انتقال دانش علمی و فناوری به کشور از جمله ضرورت وجودی دانشگاه است. در این راستا ایجاد منابع مالی و توامندی علمی ضرورتی انکارناپذیر است. برای تحقق این مهم داشتن مدلی راهبردی ضروری است لذا پژوهش حاضر با هدف ارایه مدلی برای خلق ظرفیت‌های نوآوری در مدیریت دانشگاهی ایران صورت گرفته است.

پژوهش با رویکرد آمیخته (کیفی و کمی) انجام شد. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی از نوع پیمایشی بوده است. جامعه آماری پژوهش را 248 نفر از روسا، معاونان پژوهش و فناوری، آموزشی، هیات علمی برجسته و متخصصان خبره آموزش عالی تشکیل داده‌اند که با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی به نسبت سهمی و استفاده از فرمول کوکران، 212 نفر انتخاب گردیده‌اند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه 106سوالی بوده است که روایی آن از طریق مصاحبه با 17 نفر از خبرگان آموزش عالی مورد تایید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش α کرونباخ برابر با 88 /0 بدست آمده است. به‌منظور تحلیل داده‌ها در بخش کیفی از روش کدگذاری (برگرفته از روش نظریه داده بنیاد) استفاده گردیده و در نهایت با تدوین پرسشنامه و با استفاده از روش دلفی به تعیین اعتبار پرسشنامه پرداخته شد. برای تحلیل داده‌های کمی از آزمون‌های آماری کلموگروف اسمیرنوف جهت تعیین نرمال بودن داده‌ها، تحلیل عاملی تاییدی برای تعیین روایی ابزار و مدل معادلات ساختاری برای آزمون الگو و... استفاده شده است.

نتایج نشان داده است که «سازماندهی و ساختار سازمانی»، «فرایندهای سازمانی» و «منابع و تجهیزات» به‌عنوان مولفه‌ها و «فرهنگ سازمانی»، «مدیریت سرمایه انسانی»، «رهبری و مدیریت استراتژیک دانش»، «آموزش و ارتقاء علمی» و «پژوهش و فناوری» عوامل موثر بر نوآوری شناسایی شده‌اند. بر این اساس دانشگاه‌ها جهت هم راستا شدن با تغییرات جهانی، ضروری است تا به‌عنوان مرجع علمی، آموزشی و پژوهشی آمادگی لازم را در حوزه رهبری و آموزش کسب نمایند. به علاوه تربیت و رشد حرفه‌ای راهبران سیستم (اعضای هیات علمی)، طراحی مجدد فرایندهای دانشگاه، فراهم‌سازی بستر و زمینه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، هموار نمودن چالش‌های مدیریتی از طریق توانمندسازی مدیران، تبیین ساز و کارهای عملیاتی جهت توسعه و بهبود شرایط، تشکیل و فعال‌سازی کمیته ستادی در دانشگاه برای آغاز، هدایت، پشتیبانی و استمرار نوآوری، بهره‌برداری از کلیه امکانات دانشگاه به‌ویژه اعضاء هیات علمی جهت توسعه فرهنگ نوآوری، در نظر گرفتن اعتبارات و بودجه مجزا برای اجرای فعالیت‌های نوآوری، فراهم نمودن زمینه استقلال بیشتر مدیریت واحدهای دانشگاهی جهت پیاده‌سازی ایده‌ها و فروش تولیدات علمی جهت تقویت بنیه مالی دانشگاه اهم اقداماتی است که مدیران دانشگاه‌ها می‌بایست بی‌وقفه به آن پرداخته تا در راستای توسعه پایدار گام بردارند.