واکاوی وضعیت راهیابی دانش آموختگان تکنولوژی آموزشی به بازار کار و تعیین عوامل موثر بر آن

 پیشرفت جوامع بالاخص کشورهای درحال توسعه تا حد زیادی در گرو گسترش نهادهای دانشگاهی است. هم‌چنین یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نهادهای آموزشی، درهم‌تنیدگی ساختارهای آموزش و اشتغال است. در واقع هر آموزشی باید بازدهی یا توجیه اقتصادی داشته باشد که عالی‌ترین نوع آن ایجاد اشتغال متناسب با فراگیر است. بر این اساس پژوهش حاضر به بررسی وضعیت راهیابی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد و دکتری رشته تکنولوژی آموزشی به بازار کار و عوامل موثر بر آن از نظر متخصصان پرداخته است.

در پژوهش حاضر از روش توصیفی–پیمایشی استفاده شده و شامل دو مرحله است. در ابتدا جهت شناسایی عوامل موثر در راهیابی دانش‌آموختگان تکنولوژی آموزشی به بازار کار مصاحبه نیمه‌ساختار انجام گرفت؛ در مرحله دوم براساس عوامل شناسایی شده پرسشنامه‌ای تدوین گردید و برای نظرسنجی از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در این زمینه استفاده شد. نمونه آماری در مرحله اول، 24 نفر از اساتید و متخصصان رشته تکنولوژی آموزشی بود که با روش هدفمند از نوع متجانس انتخاب شدند و در مرحله دوم، 192 نفر از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته تکنولوژی آموزشی در ایران با روش نمونه‌گیری در دسترس پرسشنامه را تکمیل کردند. اعتبار عوامل شناسایی شده در مصاحبه قبل از توزیع در جامعه آماری برای 3 نفر از اساتید رشته تکنولوژی آموزشی ارسال شد و نظرات و پیشنهادات ایشان اعمال گردید سپس پرسشنامه نهایی تدوین شد؛ روایی پرسشنامه، به روش داوری تخصصی صاحب‌نظران رشته تکنولوژی آموزشی و اعمال نظرات و اصلاحات ایشان انجام پذیرفت. پایایی نیز براساس آلفای کرونباخ معادل74/0 محاسبه شد. تحلیل داده‌ها در نرم‌افزار SPSS نسخه 22 انجام گرفت. برای تحلیل داده‌ها از شاخص‌های آمار توصیفی فراوانی، میانگین و انحراف معیار و برای تعیین تفاوت بین هر یک از گروه‌های عوامل موثر در اشتغال از آزمون t تک نمونه ای و آزمون فریدمن استفاده شد.

در مرحله اول پژوهش طبق نظر متخصصان 22 عامل موثر در اشتغال دانش آموختگان رشته شناسایی شد. این عوامل براساس قرابت در چهار حیطه، 1. عوامل مرتبط با رشته، 2. عوامل مرتبط با دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، 3. عوامل مرتبط با اساتید رشته،  و4. عوامل مرتبط با جامعه و مسیولان کشور دسته‌بندی شد. طبق نتایج مرحله دوم پژوهش تمام عوامل شناسایی شده به وسیله متخصصان رشته تکنولوژی آموزشی در جذب دانش آموختگان به بازار کار تاثیرگذار هستند. با این حال عوامل آگاهی و بروز بودن دانش اساتید رشته تکنولوژی آموزشی، وجود اساتید تخصصی رشته تکنولوژی آموزشی در اکثر دانشگاه‌های کشور و تدوین سرفصل های دروس دانشگاه مبتنی بر نیاز بازار کار بیشترین میانگین و عوامل سطح توقع بالای دانشجویان از ماهیت رشته، داشتن دانش بازاریابی، فعالیت انجمن های علمی و شناخت کافی از موقعیت و جایگاه های اجتماعی مرتبط با رشته تحصیلی کمترین میانگین را داشته است.