بررسی خصوصیات زراعی و مقاومت به سرما در ژنوتیپ های نخود (.Cicer arietinum L) در شرایط کشت پاییزه دیم

کشت پاییزه نخود در مقایسه با کشت بهاره آن، عملکرد بیشتری تولید می کند. یکی از عوامل بازدارنده کشت پاییزه نخود در مناطق سردسیر، صدمات ناشی از سرما و یخبندان است. به منظور بررسی مقاومت به سرما و معرفی رقم یا ارقام مقاوم به سرما برای کشت پاییزه در مناطق سردسیر غرب کشور، ده رقم و ژنوتیپ پیشرفته نخود طی دوسال زراعی (84-1382) در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه مورد ارزیابی قرار گرفت. تحمل به سرما در ژنوتیپ های مورد مطالعه از طریق شمارش تعداد بوته های سالم و از بین رفته پس از گذراندن سرمای زمستانه ارزیابی گردید. پایین ترین دمای مطلق طی فصل رشد در سال های 1383 و 1384 به ترتیب 15- و -22.5 درجه سانتی گراد با پوشش برف و -10 و -7.5 درجه سانتی گراد بدون پوشش برف بود. نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر تعداد روز از کاشت تا 50 درصد گلدهی و 50 درصد رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن صد دانه و تعداد شاخه های اولیه، اختلاف آماری معنی داری وجود داشت. ژنوتیپ های مقاوم %91-95) مقاومت به سرما)، فقط 10 درصد و ژنوتیپ های متحمل (90-71% مقاومت به سرما)، 70 درصد فراوانی مطلق مقاومت به سرمای زمستانه را به خود اختصاص دادند. ژنوتیپ FLIP 00-78C با درصد مقاومت به سرمای 91 درصد به عنوان ژنوتیپ مقاوم، بیشترین عملکرد دانه (1507 کیلوگرم درهکتار) را تولید کرد. بین عملکرد دانه و درصد مقاومت به سرما همبستگی مثبت و معنی دار (r=0.655) وجود داشت و ژنوتیپ های خیلی مقاوم یا مقاوم به سرما، عملکرد بیشتری از میانگین کل تولید کردند. در این بررسی ژنوتیپ های FLIP 00-75C, FLIP 00-78C و FLIP96-90C با دارا بودن درجه تحمل به سرمای 3 و کمتر از 3، درصد مقاومت به سرمای بیشتر از 83 درصد و عملکرد بذر بیشتر از 1190 کیلوگرم در هکتار، به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شدند.