شناسایی بایسته های معرفت شناختی اخلاق باور از دیدگاه آیت الله جوادی آملی

ویژگی مهم انسان این است که باورهایی دارد و در شرایطی باورهایش را تغییر می دهد؛ این فعل آدمی که به قوای معرفتی او مربوط می شود را فرآیند «باورسازی وتنظیم باور» می نامند. با کاربرد اخلاق در معرفت شناسی، این فرآیند هویت جدیدی یافته است. «اخلاق باور» اولین بار در قرن نوزدهم توسط کلیفورد مطرح و زمینه ساز پژوهش های بسیاری شد. با این حال می توان پیشینه آن را در فلسفه اسلامی نیز، تحت مفاهیم خاصی مانند «اخلاق درتفکر» و «بینش در مرحله کسب اعتقاد قلبی و ایجاد باور» پیدا کرد. هدف این مقاله شناسایی بایسته های معرفت شناختی اخلاق باور، در دیدگاه اندیشمند معاصر، آیت الله جوادی آملی، به روش تحلیل مفهومی و قیاس نظری است. ما با بررسی آثار ایشان به شش بایسته متلازم، دست یافته ایم: تلازم اراده و تکلیف معرفتی، تلازم قرینه و شهود، تلازم شاهدگرایی و اعتمادگرایی در توجیه باور، تلازم توجیه معرفتی با توجیه اخلاقی باور، تلازم حسن فاعلی با حسن فعلی باور و تلازم شبکه باور با عمل فردی و اجتماعی.