بررسی تاثیر آموزش مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی بر کیفیت خواب در بیماران تحت همودیالیز

بیماری نارسایی مزمن کلیه یک بیماری غیرقابل برگشت و پیش رونده کلیه در جهان و نیز ایران می باشد و همودیالیز که به عنوان شایع ترین درمان محافظتی در این بیماران می باشد تاثیر بسزایی در زندگی بیمار خواهد داشت. اختلال خواب در این بیماران با مشکلات جسمی، رفتاری و روانی همراه است. هدف این مطالعه تعیین تاثیر به کارگیری مدل اعتقاد بهداشتی بر کیفیت خواب بیماران تحت همودیالیز بیمارستان شهید مدنی خوی در سال 1397 می باشد.

پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون بود که بر روی 70 بیمار واجد شرایط، به صورت نمونه گیری تصادفی از جامعه در دسترس انتخاب و به دو گروه مداخله و کنترل تخصیص داده شدند و ابزار پژوهش پرسشنامه دموگرافیک و پرسشنامه کیفیت خواب پیتزبورگ بود که طی جلسه اول، توسط پژوهشگر برای هر دو گروه تکمیل گردید سپس برای گروه مداخله برنامه آموزشی مدل اعتقاد بهداشتی در شش مرحله (حساسیت درک شده، شدت درک شده، منافع درک شده، موانع درک شده، راهنماهایی برای عمل و خودکارآمدی درک شده) در قالب هشت جلسه یک ساعته (هر هفته یک جلسه) که به صورت گروهی و پیگیری به مدت دو ماه انجام گرفت. در گروه کنترل نیز مراقبت های روتین انجام شد و هیچ مداخله خاصی انجام نگردید. مجددا پرسشنامه کیفیت خواب توسط پژوهشگر برای هر دو گروه تکمیل گردید به منظور تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. داده ها توسط نرم افزار spss نسخه 24 و آزمون های آماری تی مستقل، کای اسکویر و من- ویتنی و ویلکاکسون تجزیه وتحلیل شدند.

بر اساس یافته های به دست آمده اختلاف میانگین نمره کل کیفیت خواب در دو گروه مداخله و کنترل قبل از مداخله ازنظر آماری معنی دار نبود. (p>0.05) ولی بعد از مداخله، اختلاف میانگین نمره کیفیت خواب در تمامی ابعاد به جز بعد استفاده از داروهای خواب آور در دو گروه مداخله و کنترل ازنظر آماری معنی دار بود (P< 0.05).

آموزش بر اساس مراحل مدل اعتقاد بهداشتی می تواند در بهبود و ارتقاء کیفیت خواب بیماران تحت همودیالیز موثر باشد. آموزش پرستاران در خصوص استفاده از این مدل، می تواند بر بهبود کیفیت خواب بیماران تاثیرگذار باشد. بنابراین استفاده از این مدل برای مراقبت این بیماران و بیماران مشابه توصیه می شود.