مطالعه اثر برخی محرک های غیرزیستی بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی کارلا

سابقه و هدف:

 گیاه دارویی کارلا (Momordica Charantia L.) یک سبزی گرمسیری با ارزش غذایی و دارویی بالاست. این گیاه متعلق به خانواده کدوییان و دارای خاصیت ضددیابتی ارزشمند است. کاربرد محرک ها در راستای تولید فرآورده های بیولوژیکی سازگار با محیط زیست و در پیوند با کشاورزی نوین می تواند سبب افزایش رشد کیفی و کمی گیاهان و کاهش اثرات تنش های محیطی بر آن ها شود. این تحقیق با هدف بررسی اثرات تهییج با محرک های غیر زیستی بر خصوصیات کارلا واریته Hybrid Baby Doll صورت گرفت.

تحقیق حاضر به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این آزمایش اثر ساده محرک های غیرزیستی براسینواسترویید (1/0، 5/0 و 1 میلی مولار)، کاراگینان (200، 400 و 600 میلی گرم بر لیتر)، اترل (100، 300 و 600 میکرومولار) و شاهد (عدم تهییج با محرک) بر کارلایHybrid Baby Doll به تعداد 30 واحد آزمایشی در محیط کشت MS جامد محتوی 3 درصد ساکارز مورد بررسی قرار گرفت. گیاهچه ها پس از طی دوره رشدی یک ماهه در مرحله 4 تا 6 برگی به گلخانه اتوماتیک دانشگاه زنجان انتقال یافت. تاثیر این ترکیبات بر خصوصیات مورفولوژیکی (طول برگ، عرض برگ، سطح برگ، طول و قطر میوه، وزن تر و خشک میوه و عملکرد بوته) و فیتوشیمیایی (محتوای فنل کل، فلاونویید کل، فعالیت آنتی اکسیدانی، رنگیزه های فتوسنتزی و متابولیت های ضددیابت موموردیسین و کارانتین) کارلا ارزیابی شد.

نتایج تجزیه واریانس داده ها حاکی از وجود اختلاف آماری معنی دار (p˂0.05) بین تیمارهای آزمایش بر صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی کارلا بود. در این مطالعه بیشترین سطح برگ (52/72 سانتی متر)، کلروفیل کل (9/28 میلی گرم/ گرم بافت تازه) و فلاونویید کل (99/4 میلی گرم کویرستین/ گرم وزن خشک) از گیاهان تهییج شده با اترل سنجش شد. بیشترین طول میوه (4/35 میلی متر)، کارتنویید (8/1 میلی گرم/ گرم بافت تازه)، فنل کل (17/35 میلی گرم گالیک اسید/ گرم ماده خشک)، فعالیت آنتی اکسیدانی (31/79 درصد) و موموردیسین (64/22 میکروگرم/ گرم ماده خشک) از گیاهان تهییج شده با کاراگینان حاصل شد. بیشترین وزن تر میوه (95/23 گرم)، عملکرد میوه (1305 گرم) و کارانتین (38/58 میکروگرم/ گرم ماده خشک) از گیاهان تهییج شده با براسینواسترویید حاصل شد.

نتایج آزمایش ما حاکی از آن بود که تهییج با اترل منجر به افزایش پارامترهای مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی نظیر سطح برگ، طول میوه، کلروفیل b، کلروفیل کل و فلاونویید گردید. در حالی که که بیشترین میزان عملکرد و تجمع متابولیت کارانتین از تیمار تهییج با براسینواسترویید حاصل شد. محرک کاراگینان نیز بر میزان فنل کل، فعالیت آنتی اکسیدانی و متابولیت ثانویه موموردیسین بیش از سایر تیمارها موثر بود. تیمار تهییج با کاراگینان میزان متابولیت ثانویه موموردیسین را 182 درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش داد و تیمار تهییج با براسینواسترویید میزان متابولیت ثانویه کارانتین را 60 درصد نسبت به شاهد افزایش داد که موید نقش موثر این محرک ها در افزایش مواد ضددیابت در این گیاه است. بنابر یافته های این تحقیق استفاده از ترکیبات محرک اترل، کاراگینان و براسینواسترویید، یک استراتژی مهم جهت تولید محصول کارلا با عملکرد مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی بالا محسوب می شود.