واکاوی ساختار عاملی چالش ها و راهکارهای توسعه کشت کلزا (مورد مطالعه: استان البرز)

هدف اصلی مطالعه حاضر شناسایی مهمترین چالش های کشت کلزا و همچنین ارایه راهکارهایی به منظور توسعه کشت این محصول در نواحی روستایی استان البرز با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی می باشد. این مطالعه از نوع مطالعات توصیفی-همبستگی بوده و طی دو مرحله در سال 1397 اجرا شد. در مرحله اول مهمترین چالش ها و راهکارهای توسعه کشت کلزا در استان از طریق مصاحبه گردآوری شد. جامعه آماری این بخش از تحقیق، کارشناسان، کشاورزان خبره و باتجربه و محققان در حوزه موضوع تحقیق بودند که با استفاده از روش نمونه گیری غیراحتمالی گلوله برفی انتخاب شدند. در نتیجه اجرای این مرحله و پس از آزمون روایی، در نهایت تعداد 46 متغیر به عنوان مهمترین چالش ها و 28 گویه به عنوان مهمترین راهکارهای توسعه کشت کلزا در استان البرز استخراج شدند. در مرحله دوم به منظور تعیین میزان اهمیت هریک از چالش ها و راهکار های شناسایی شده از دیدگاه کلزاکاران، متغیرها در قالب پرسشنامه ای با مقیاس لیکرت طراحی و پس از اجرای پیش آزمون و تایید روایی و پایایی آن، در اختیار پاسخگویان قرار گرفت. جامعه آماری این بخش از مطالعه شامل کلیه بهره برداران فعال در عرصه زراعت کلزا طی سه سال اخیر در منطقه مورد مطالعه بود که حجم نمونه در این بخش با استفاده از جدول نمونه گیری کرجسی و مورگان، تعیین و نمونه ها بر اساس روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب انتخاب شدند. بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی انجام شده، چالش های شناسایی شده در قالب پنج مولفه با عناوین؛ "ضعف عوامل حمایتی و پشتیبانی"، "کمبود منابع، نهاده ها و زیرساخت ها"، "ضعف عملکرد آموزشی-ترویجی"، "مدیریت نامناسب مزرعه"، و "ویژگی های فیزیولوژیکی گیاه" و راهکارهای شناسایی شده در قالب سه مولفه شامل " تامین نهاده ها و زیرساخت ها"، "توسعه حمایت های مالی" و "ارایه خدمات تحقیقاتی، آموزشی و ترویجی" شناسایی و طبقه بندی شدند. اصلاح عملکرد و ارتقاء کارآمدی صندوق بیمه محصولات کشاورزی، آموزش صحیح مدیریت مزرعه کلزا توسط کارشناسان خبره، و تامین و تزریق ماشین آلات مخصوص ریزدانه ها به بخش کشاورزی از جمله پیشنهاداتی است که نتایج این مطالعه به منظور توسعه سطح زیر کشت کلزا در استان البرز پیشنهاد می دهد.