کاربست معناشناسی در ترجمه ماده «ن ف ق» در قرآن کریم

از لوازم ترجمه قرآن، توجه و راهیابی به خاستگاه معنای واژگان آیات است که راه را برای تبیین معنای متن هموار می سازد. برای فهم واژگان اصلی در آیات باید به اصل معنای اساسی، ریشه شناسی و به معنای آن در سیاق های مختلف توجه کرد. از واژگان پر بسامد در قرآن کریم، واژه های برگرفته از ماده «ن ف ق» است که دو واژه «انفاق» و «منافق» به سبب دوری معنایی و بار عاطفی مثبت و منفی همواره در معادل یابی به خاطر عدم توجه به اشتقاق از اصل ماده، مستقل در نظر گرفته  شده و معانی مصطلح بریده از معنای اساسی را نشان می دهند. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به دنبال پاسخ به  این سوالات است که ماده «ن ف ق» چه سیر معنایی را پشت سر گذاشته و در این سیر دارای چه مولفه هایی شده است؟ و رابطه معنایی مشتقات این ماده با هم چگونه است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که در متون عرب پیش از اسلام و زبان علمی متعارف نزد ایشان، ماده «ن ف ق» در معنای «حفره» استعمال می شده است که قرآن کریم طی معناسازی از این واژه فرهنگ ویژه ای به وجود آورد و مبتنی بر همان معانی چاله و شکاف، از ماده «نفق» سه واژه «منافق»، «انفاق» و «نفقه» را مفهوم سازی کرد. با این تفاوت که در کاربست قرآنی و در پرتو ‏دیدگاه پیش نمونه، معانی «نفق» محدودتر شده و بیشترین استعمال آن در دو حوزه انفاق و خرج کردن مال و نیز نفاق و دورویی در اعتقادات است. این معانی بر اساس پیش نمونه اولیه در ‏زبان علمی به حالت محسوس، تصویرپردازی و مفهوم سازی شده که ضروری است ایندست مفهوم سازی ها در ترجمه قرآن مورد توجه مترجمان قرار گیرد.