بررسی سازگاری و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم نان در مناطق سردسیر و معتدل دیم

به منظور بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ارقام و لاین های گندم نان در مناطق سردسیر و معتدل دیم کشور، تعداد 16 رقم و لاین در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در هشت ایستگاه تحقیقاتی سردسیر دیم (مراغه، زنجان، ارومیه، کردستان، ایلام، سرارود، اردبیل و شیروان) در سال های 1377تا1380 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه در سال ها و مکان های مختلف اختلاف معنی داری دارند. براساس نتایج آزمون یکنواختی واریانس اشتباهات آزمایشی، تجزیه واریانس مرکب ژنوتیپ ها در سال ها و مکان های مختلف انجام و نتایج به دست آمده نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ×سال×مکان در سطح یک درصد معنی دار است. بین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه اختلاف معنی دار وجود داشت و لاین های شماره 4 (آذر2) ،و شماره 10،(sbn/1-64-199)، به ترتیب با 1635 و 1597 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید نمودند. میانگین عملکرد دانه رقم شاهد (سرداری) 1485 کیلوگرم در هکتار بود. در این بررسی با توجه به معنی دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ در محیط از تجزیه پایداری برای تشخیص لاین های پایدار استفاده گردید. براساس نتایج تجزیه پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ ها بر پایه روش های ضریب تغییرات محیطی (%.c.v)، واریانس درون مکانی (پارامتر تیپ چهار) و روش غیر پارامتری رتبه (Rank)، لاین های شماره 4 (رقم آذر 2)، 16 (شاهد سرداری)، و 10 جزء لاین های پایدار تشخیص داده شدند. لاین شماره 10 (199-64-sbn/1) به علت دارا بودن عملکرد دانه بالا، پایداری محصول و همچنین داشتن مقاومت به بیماری زنگ زرد به عنوان ژنوتیپ جدید برای نامگذاری و معرفی جهت کاشت در مناطق سردسیر و معتدل دیم کشور انتخاب گردید.